Monday, August 23, 2010

Хөндийн замаар алхаж яваа мэт чимээгүйхэн амьдрал



Женнерийн нээлт яаж байж хүлээн зөвшөөрөгдөх болов? Эхлээд үл ойшоогдож, тун удалгүй яс
хугарам эсэргүүцлийн үгсээр булагдаж байв. Цэцэг өвчний вакцины үр ашгийг тайлбарлаж
түүнийг дэлгэрүүлэхээр Лондонг зорьсон Женнер тэр цагийн анагаах ухааны ертөнцөөс хоосон ам
өмхөж, гурван сар шахам дэмий чармайлт гаргавч тэр болгондоо нутаг орондоо буцахаас өөр
замгүйд хүрдэг байлаа.
Түүгээр зогсохгүй Женнерийн эрмэлзлэл хүмүүсийн дунд гуйвуулагдан тархаж, хов жив
хийгээд гүтгэлгээр гутаагдаж байв. "Тэр муу золиг, үхрийн сүүнээс гардаг өвчний нянг хүний
биенд суулган, хүнийг "адгуус мал" болгон тамд унагаахаар зэхэж байна гэнэ" гэж байлаа. Малчид
вакциныг "шулмын нэг төрлийн увидас" хэмээн эсэргүүцнэ. Вакцин хийлгэсэн хүүхэд "царай нь
үхэр шиг болж хувирдаг гэнэ", "дух нь хавдаад эвэр ургадаг гэнэ", "дуу хоолой нь хүртэл үхэр
мөөрч байгаатай ав адилхан болдог гэнэ" гэх мэт эцэс төгсгөлгүй цуу яриа энд тэндгүй тархжээ.
Нэг тосгонд хамгийн анх Цэцгийн вакцин хийлгэсэн эрэгтэй хүнийг гадаа явж байхад тосгоны
хүмүүс чулуу нүүлгэж, гэр лүүгээ зугатааж орохоос өөр аргагүй болж байсан гэнэ.
Гэлээ ч Женнерийн аргад лавтай үр өгөөжтэй зүйл байсан тул, ийнхүү эсэргүүцлээс
хамааралгүй цэцгийн вакцинд итгэдэг хүмүүсийн тоо удалгүй өсөв. Хоёрын зэрэг язгууртан эмэгтэйн
нэр хожим хүмүүст ам дамжин яригдаж, их хүндлэлийг хүлээсэн билээ. Яагаад гэвэл тэд зориглон өөрийн
хүүхдүүддээ цэцгийн вакцин хийлгэсэн ажээ. Язгууртан давхрааны иймэрхүү үйлдэл тэр цагийн завхралыг
арилгах үүд хаалга болж өгсөн байна.
Ийнхүү анагаах ухааны ертөнцөөс үлээх хорт салхи бага багаар хувирах болов. Цэцэг өвчний
вакцин чухал гэдгийг хүлээн зөвшөөрөөд эхлэнгүүт Женнерийн үр дүнг завших гэсэн эмч хүртэл гарчээ.
Гэвч эцсийн дүнд Женнерийн нотолгоо ялж, тэр цэцэг өвчний вакциныг анх нээсэн хэмээн олон түмнээс
хүндлэл хүлээх болсон байна.
Женнер амжилтын оргилд хүрснийхээ дараа ч хувь муутай, алдар нэргүй үеийнхээ номхон
хүлцэнгүй байдлыг алдахгүй байдаг байлаа.
"Лондонд шилжин суурьшиж, эмчээр ажилла, жилийн орлого чинь баараггүй нэг түмэн фунт" гэж түүнд
хэлэхэд тэрээр эрс эсэргүүцэв.
"Залуу байхдаа би хөндийн замаар алхаж буй мэт чив чимээгүй, илүү дутуугүй амьдралыг хүсч
ирсэн билээ. Тийм мөртлөө өтөл настай өнөө цагт яаж өөрийн биеэ өндөр газар луу өгсөөн хөтлөх билээ дээ.
Баян чинээлэг хийгээд нэр, алдрыг хүсэх нь миний дуурайхуйц амьдрах арга биш байхаа" гэсэн гэдэг.

Monday, August 16, 2010

Бодоод суулгуй туршаад уз



Харвейгээс дутахгүй халуун чулуу долоосон нь цэцэг өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх
аргыг нээж, түүнийгээ хүмүүст түгээн дэлгэрүүлэхийг хүссэн Эдвард Женнер билээ.
Тэр цаг үед, хэзээний үхрийн бодоо өвчин байдаг нь мэдэгдэж, Женнерийн төрсөн нутгийн
саальчин хүүхнүүдийн дунд" үхрийн бодоогоор өвчилсөн хүнд цэцэг өвчин тусдаггүй" гэсэн яриа
өргөн тархсан байлаа. Харин анагаах ухааны ертөнцөд тэрхүү тайлбар ор үндэсгүй, дэмий
ярианаас хэтрэхгүй хэмээн нэгэнт шийдэгдсэн, хэн ч тэрхүү үнэнийг баталж үзье гэсэнгүй.
Женнер ч тэрхүү асуудалд анхаарлаа хандуулах болсон нь тохиолдлын учралаас болсон ажээ.
Залуудаа тэрээр Содбелид эмчийн туслагч болж эрдмийн ажилдаа шамдаж байсан бөгөөд, тэнд
тосгоны нэг охин хааяа үзүүлэхээр ирдэг байлаа. Эмч түүнийг цэцэг өвчтэй гэж оношлоход сайхь
охин гайхсан мэт хүзүүгээ гилжийлгээд "Цэцэг өвчин гэжүү?,тийм учиргүй байх аа. Яагаад гэвэл
би, үхрийн бодоо өвчин тусч байсан удаатай юм чинь" гэжээ.
Охины үг Женнерийн зүрхийг зүүгээр хатгах мэт болов. Тэгээд тэрхүү асуудлыг шууд
судлан шинжлэхээр шийдэж, ажиглалтаа хийж эхэлжээ.
Женнер үхрийн бодоод, хүнийг цэцэг өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх ямар нэгэн зүйл байгаа юм
биш биз гэсэн санааг хамтрагч эмч нартаа хэлсэн байна. Гэвч цаадуул нь эл саналыг нь сонсоод
инээлдэж байсан төдийгүй, бүр тийм үл гүйцэлдэх тайлбар дэгдээгээд хамтран зүтгэгчдээ эвгүй
байдалд оруулаад байх юм бол эмчийн ертөнцөөс хөөхөөс өөр аргагүй гэж түүнийг буруутгаж
байв. Түүний дараа Женнер Лондон явж, нэрт эмч Жон Хантерт очиж шавь оржээ. Тэр явдал
түүний хувьд туйлын азтай хэрэг байв. Хантерт өөрийн бодлоо ярихад тэрхүү нэрт анатомич:
"Бодоод суугаад байлгүй, туршаад үзэгтүн. Харин тэвчээртэйгээр, бат ноттой хийж үзэх нь чухал
шүү" гэжээ.