Зэвэрснээс хигдэс болсон нь дээр

Хэн ч байсан өөрийгөө боловсруулахыг дамжиж байж дэвжиж дээшилье гэж мэддэг.Мөн
түүнтэйгээ дүйхүйц хэмжээний хичээл зүтгэл гаргахгүй бол болдоггүй нь хорвоогийн ёс юм. Жонсон доктор
энэ тухайд "хичээл зүтгэлийгтэсвэрлэдэггүй нь өнөөгийн хүмүүсийн сэтгэл зүрхний өвчин юм" гэж онож
хэлсэн байдаг.
Бид "эрдэм ухаанд хялбар зам байдаггүй" гэдэг цэцэн үгэнд итгэхгүй, шинжлэх ухаанд ч гэсэн
ямар нэг амар хялбар зам байх ёстой гэж боддог болжээ. Тиймээс боловсрол эзэмших гэхдээ барагтай бол
биеэ зовоолгүй, дөт хялбар замыг бодож олох гэж оролддог болж.
Нэгэн язгууртан хатагтай хэл шинжлэлээр хичээллэж эхлэх үедээ "үйл үг, нөхцлийн дүрмүүдээр
намайг битгий шаналгаж үзээрэй дээ" гэж багшаасаа гуйсан гэдэг. Хурдавчилж сурах аргад найдаж, хэл
судлалд амжилт олох гэдэг гажуудал яг энэ хатагтайтай төсөөтэй юм.
Шинжлэх ухаанд ч гэсэн нэг их ялгаа байхгүй, амар хялбар сурах арга олох гэсэн хүсэл газар авч
байна.Бид харахад сонирхолтой туршилтыг харж, шар өнгөтэй ус улаан болж хувирах, нүүрстөрөгчийн
дотор фосфор шатахыг ажиглаад түүхий мэдлэгийг олж авдаг.Түүхий ч гэсэн юу ч байхгүйгээс дээр боловч
угтаа бол тийм мэдлэг хэрэг болох нь бага юм. Эцсийн дүнд бид ердөө сонирхолыг боловсролтой андуурч
боддог болох нь ээ .
Хичээл ч хийлгүй, зүтгэл оролдлого ч гаргалгүй хялбарханаар мэдлэгийг олж авдаг арга байдаг гэж
төсөөлөөд үзье, тэгвэл боловсрол гэж нэрлэх, орлуулах зүйл огт биш юм. Толгойдоо хэсэг бусаг мэдлэгийг
чихэж чадлаа ч оюун санаагаа баялаг болгож чадахгүй. Хэсэгхэн хугацаанд оюун санаанд түлхэц өгч, оюуны
баясгаланг хүртээж болох боловч сонирхолоос илүүтэй дээд зорилгыг үрслүүлж суулгаж чадахгүй бол
эцсийн дүнд үр ашиг багатайхан дуусна.
Ийм мэдлэг түрхэн зуурын сэтгэгдэл, мэдрэмж төдийгөөс хэтрэхгүй. Тэр бол агшин зуурын мэдлэг
бөгөөд жинхэнэ мэдлэгээс хол юм.
Хүний сайн суртахуун өөрийнхөө хүчээр бүхий л чадлаараа зүтгэл гаргаж суралцсан үед анхлан
сэрдэг. Харин сонирхол төдийхний хичээлд автагдахын хирээр тэрхүү сайн суртахуун үүрд мөнх
нойрмоглосоор байх болов уу.
Сонирхогчийн хэмжээний мэдлэг хүртэх аргыг хөөцөлдвөл залуу хүн аажмаар хичээл чармайлт
зүтгэл оролдлогыг үл тоомсорлоход хүрнэ. Тоглоом наадам шахам мэдлэг олж байгаа хүн дараачийн удаа нь
мэдлэгээр даажин хийж тоглож эхэлдэг. Оюун ухаан аажим аажмаар үүл мэт арилж алга болон, цаг хугацаа
өнгөрөхийн хирээр оюун санаа ч, авир араншин ч сайн нь сугарч алга болон саар нь шимэлдэг болон үлдэнэ
гэсэн үг.
"Өнгөц сонирхол төдийг хөөсөн замбараа муутай уншилт тамхитай адил хүний оюун санааны
хүчийг сулруулан муутгаж, доройтолд оруулдаг юм. Энэ бол залхуу заальхайн дотор ч хамгийн муу зүйл нь
бөгөөд, хүнийг бүрэн төгс "агталж" орхидог юм " гэж Робертсон өгүүлсэн байдаг.
Амар хялбар суралцах аргын гай өнөө ч мөн улам бүр өргөжиж, янз бүрийн талаар муу нөлөө
үзүүлсээр байна. Энэ нь юуны өмнө хөнгөн хуумгай хүмүүсийг олноор бий болгож байгаа юм. Үүний дотор
юунаас ч илүү гол зүйл болох баараггүй хичээл оролдлогод дургүйлэхдэг хүн нэмэгдэж, оюун санааны
хүчтэй уналт болон сульдаа улам бүр ахиж байна.
Үнэхээрийн цэцэн ухаалаг болъё гэж хүсч байгаа бол, эхлээд оролдлого зүтгэлийн заншлыг биедээ
хэвшүүлж, тэргүүний хүмүүсийн жишээгээр шаргуу хүчтэй хичээл зүтгэлтэй байх хэрэгтэй. Аль ч үед үнэ
цэнтэй үйл хэргийг гүйцэтгэхийн тулд хичээл зүтгэл хэмээх төлөөс заавал шаарддаг. Тиймээс бид зорилгоо
өндөрхөн өргөж ,эрдэм ухаан хийгээд ажил хөдөлмөрт шамдахыг үүргээ болгож, үр дүнг нь илэрч гарах
хүртэл тэвчээртэй ажилах хэрэгтэй.
Илүү өндөр дээд зорилгод зүтгэх хэрээр ахиц дэвшил нь удаан байдаг. Харин чин сэтгэлээр бүх
чадлаараа оролдлого зүтгэлтэй л байвал түүний шан заавал ирнэ. Өдөр бүр хичээл зүтгэлтэй амьдардаг хүн
хэзээ нэгэн цагт тэрхүү хүчээ хүндэт зорилгодоо ашиглах болно. Дэвжиж өөдөлснийхөө дараа ч бид
үргэлжлүүлэн хичээл зүтгэлтэй байх ёстой. Яагаад гэвэл хүний амьдралд өөрийгөө боловсруулахуйд
төгсгөлийн буудал гэж байдаггүй.
"Ямар нэгэн юманд шамдаж байх шиг жаргалтай үе байдаггүй" гэж шүлэгч Гурэй өгүүлжээ.
"Зэвэрснээс хигдэс болсон нь дээр" гэж санваартан Камберленд хэлжээ. Бас францын алдартай хүн Арно
"Амрана гэдгийг нөгөө ертөнцөд очвол хэн ч чадах бус уу" гэжээ.

Ажилдаа сайн хүний нууц

Бид ямарваа зүйлийг бүрэн төгс, бүүр зөв тодорхой суралцаж байж төрх байдлынхаа суурь болгоно. Мэдлэгийн үнэ цэнэ гэдэг аль хэр хурааж цуглуулснаар бус, харин зөв зохисоор зорилгодоо хэр зэрэг ашиглаж чадаж байгаад оршино. Бага цөөн мэдлэг ч гэсэн тэр нь зөв зүйтэй төдийгүй төгс төгөлдөр байвал гадар өнгөн төдий түмэн мэдлэгээс бодитой зорилгод хэрэг болох нь илүү их байдаг. Нэгэн санваартан: " нэг удаа нэг ажлаас өөрийг хийдэггүй хүн хэнээс ч илүү олон ажлыг хийдэг" гэж байдаг. Энд тэндхийн олон салбарт гараа хэтэрхий сунгавал эсрэгээр эргэж анхаарлын чадвар дутагдаж, дэвшиж урагшлах нь хоцорч,
явцгүй ажил хийдэг зуршил биед хэвшиж орхино. Леонардс өөрийнхөө суралцсан аргын тухайд: "Хуулийн хичээлийгхийж эхлэх үед би ингэж шийдсэн юм."Сурсан мэдлэгээ бүрэн төгс өөрийнхөө яс маханд шингээе. Тэгээд нэг л зуйлийг төгс төгөлдөр эзэмшээгүй үед яагаад ч цааш урагшилж болохгүй шүү" гэж. Хамт суралцагсдын олонхи маань, би нэг долоо хоног зарцуулж унщдаг номыг ердөө нэг хоногт дуусгадаг байлаа. Харин нэг жил өнгөрөхөөр юу болох вэ. Миний мэдлэгтүүнийгтогтоосон өдрийнх шигээ тов тодхон үлддэг байсан бол тэдний сурсан зүйл ор тас мартагдсан байдаг байв" гэжээ.
Хүн хийсэн хичээлийнхээ хэмжээ, уншсан номынхоо тоогоор цэцэн болдоггүй. Хичээллэх арга өөрийн чинь мөрдөх зорилгод тохирч байна уу, үгүй юү, нэгэн үзүүрт сэтгэлээр хичээлдээ шамдаж барьж авч байна уу, хичээл зүтгэл хэвшил заншил болж байна уу гэдэг л гол асуудал юм.
Нэгэн эмч "Миний оюун санаанд нэгэнт тогтсон хамгийн цаад хязгаарын цэг гэж байдаг" гэж онцлон хэлсэн байдаг. Өөрөөр хэлбэл мэдлэгээр хэтэрхий чигжиж дүүргэвэл нэгэнт тогтоосон байсан мэдлэг толгойноос гаргагдан хаягдахад хүрдэг гэж тэрээр үзжээ. Анагаах ухааны хичээлийн тухайд: "Өөрөө юуг хийх вэ? гэдгээ л тодорхой мэдэж байвал, түүнийгээ биелүүлэх арга замаа сонгохдоо түүнийгээ баллах гэх нь бараг л байдаггүй болов уу" гэжээ.
Бат ноттой зорилготой байвал хичээл сургууль ур жимсээ өгдөг.Аль нэг салбарын эрдэм мэдлэгийг төгс төгөлдөр эзэмшвэл хэзээ ч түүнийгээ ашиглан хэрэглэж чадна. Ийм учиртайгаас, зөвхөн олон номтой байх, чухал мэдээллээ эрж олоход юуг уншвал болох вэ гэдгээ мэдэж байх нь хангалттай бус юм. Хүний амьдралд ямагт хэрэг болох ухааныг сурч, чарам хийсэн цагт түүнийгээ шууд хэрэглэхээр бэлтгэх учиртай.
Гэртээ хичнээн их мөнгийг цоожлоод орхисон байвч хармаандаа ганц улаан мөнгөгүй явж байгаад яаруу давчуу хэрэглэх болвол түүнээ амжиж авч чадахгүй. Үүн лугаа адилаар, мэдлэг хэмээх дэвсгэртийг нүцгэн биенээсээ ч салгалгүй биедээ авч явж, ямар ч тохиолдолд түүнийгээ суга татан ашиглаж чадах бэлтгэлээ төгс базаасан байх учиртай. Эс тэгвээс мэдлэг яг хэрэгцээтэй болсон үед туслаж үл чадмой.
Өөрийгөө боловсруулахын тулд эрс шийдвэртэй, соргог байвал зохино. Үүний учир хүнийг багаас нь бие даалгаж, чөлөөтэй үйлдэл хийх боломжийг аль болохоор олгож байх нь зүйтэй юм. Хэтэрхий бөөцөөлөх эсхүл хэтэрхий хатуурхах нь өөрөө өөртөө туслах дадал хэвшлийг хүнд хэвшүүлэхэд хаалт болдог. Энэ нь яг, сэлж чаддаггүй хүний суганд хөвдөг уут уяж орхисонтой яг адил хэрэг юм. Өөрөө өөртөө итгэлгүй байх нь хүн урагш дэвжиж хөгжихөд том гай болдог. Морь нь дүүлж давхих гээд байхад зориг алдан цулбуураасаа зуурч татаад байдгаас хүний амьдрал дахь алдааны тал хувь нь үүсдэг гэдэг яриа байдаг.
Самуэль Жонсон "хүчиндээ итгэдэг байсан учраас л би амжилт гаргаж чадсан юм даа" гэж ямагт хэлдэг байжээ. Өөртөө хэт итгэвэл даруу төлөв байдлаа алдах биш үү гэж бодогдож магадгүй юм. Угтаа бол тийм биш. Жинхэнэ төлөв даруу гэдэг бол өөрийнхөө сайн талыг зөв зүйтэй үнэлж цэгнэх явдал болохоос биш сайн талаа бүгдийг үгүйсгэх явдал огт биш билээ.
Өөрийнхөө хүч чадалд хэт итгэдэг, эсхүл өөрийгөө ч мэддэггүй хүн зөндөө буй. Ямар ч гэсэн өөртөө итгэдэггүйгээс болдог бүлбэгэр байдал бол хүний хөгжил дэвшлийг хааж байдаг зан араншингийн томоохон дутагдал мөн. Өөрөө өөртөө итгэлтэй байж идэвхитэй зоримог алхам хийхгүйгээр томоохон үр дүнг хүсэхийн ч хэрэггүй бизээ.

Төмрийг улайстал нь давт

Сурган хүмүүжүүлэхэд бие бялдрын хүч чадал болон эрүүл мэнд үндэс суурь болно, үүнтэй эн сацуу
оюун санаагаа ашиглах дадал хэвшлийг бүрдүүлэхийг дутааж үл болно.
"Ажил хөдөлмөр мянган хэргийг эрхшээлдээ оруулдаг " гэсэн цэцэн мэргэн үг нэн ялангуяа мэдлэгийг
эзэмших үйлсэд ч таарч байна. Эрдэм мэдлэгийг эзэмших зам, хичээл сургуульд шамддаг л бол хэнд ч гэсэн
эрх тэгш нээлттэй байдаг бөгөөд мэдээж хэрэг, зорилготой байвал даван туулахад хэцүү бэрхшээл гэх мэт
юм юу ч байхгүй.
"Биднийг бурхан ертөнцөд илгээхийн сацуу, хүн өөрөө зовлон бэрхшээлд унахгүй л бол хаа ч хүрэх
боломжийг олгосон юм" гэж шүлэгч Чаттертон хэлсэн байдаг. Хичээл сурлагын тухайд бизнестэй яг адилаар
шургуу зүтгэлийг дутааж болохгүй юм.
Бид, төмрийг халуунд нь давтах төдий бус, төмрийг улайстал давтаж байхгүй бол болохгүй билээ.
Хүчтэй шургуу, бүхий л чадлаараа хичээн зүтгэж, ямар ч боломжийг алдалгүй ашигладаг хүн бий, гэтэл
залхуу хойрго хүн дэмий хоосон өнгөрөөдөг, өчүүхэн бага цагийг ч болов хангалттай ашиглавал амжилтад
хүрнэ. Тэгвэл гайхал төрөх шахам, өөрийгөө боловсруулсны үр дүн гарах ёстой юм. Тухайлбал, Фаргсон
өндөр уулын оройд хонины арьс нөмрөн гарч хүйтнийг тэсвэрлэн тэнгэр ажиж, одон орон судлалд суралцаж
байв. Эдмонд Стон гэрийн багшийн ажлыг үргэлжлүүлсээр математикт шамдаж байлаа. Самуэл Долл
гуталчны ажлынхаа завсар хоорондуур самбаачлан хүнд хэцүү гүн ухааныг судалсан бөгөөд Милл чулуу
зүсэх газар түр ажилчин болж ажиллангаа бие дааж геологийн ухааны мэдлэгийг эзэмшиж байжээ.
Зураач Леонарс хичээл зүтгэлийн үр ашигт чин сэтгэлээсээ итгэдэг байв. "Шургуу чанга хичээж зүтгэсээр
байвал хэн ч гэсэн хүний урд гишгэж чадна" гэж онцлон хэлдэг байв. Өнгөц харахад үл тоогдом ажил хүртэл
гоц авьяаст хүргэх зам болох бөгөөд, хязгааргүй хичээл зүтгэл гаргавал хязгааргүй авьяасыг бий болгоно
гэж тэрээр үздэг байв.
"Гойд давуу чадвар хичээл зүтгэлээр л зөвхөн олгогдож байдаг. Гайхалтай авьяастай байвал хичээл
оролдлого түүнийг улам өндөрт өргөдөг. Чадвар нь бусдаас ялгарамгүй байлаа ч гэсэн зүтгэл оролдлого
тэрхүү дутагдалтай талыг нөхөх учиртай. Хичээл оролдлогыг зөв зүг рүү чиглүулж л байвал ерөөс түүнээс
хор гарахгүй.Зүтгэл оролдлого байхгүйгээр юуг ч олж чадахгүй" гэж Леонорс хэлсэн байдаг.

Гарын дорх дасгал сургууль оюуны хүчийг хат суулгадаг

Залуу байхдаа зохиож бүтээх, машин текник сонирхон оролдох нь хуний хөгжилд ашигтай
туршлага болдог. Жишээлбэл, бага байхдаа Ньютон сургуульдээрээ амжилт тааруу сурагч байсан боловч хөрөө, алх, сүх хэрэглэдэг ажилд туйлын дуртай байв. Байрныхаа нэг өрөөнд алх нижигнүүлж морин тэрэгний загвар угсарч, янз бүрийн машины төрлүудийг бүтээдэг байлаа. Дараа нь найздаа баяртай нь аргагүй жижиг ширээ, хоолны тавиур зэргийг хийж өгсөн гэдэг.
Вутт,Стифинсон нар ч бага байхаасаа эхлэн хэрэгцээнийхээ хэрэгсэл багажийг өөрснөө хийдэг байсан гэдэг. Залуу байхдаа иймэрхүүдасгал сургуулийг хуримтлуулж байгаагүй бол том болоод тийм их гайхалтай нээлт хийж чадах эсэх нь эргэлзээтэй хэрэг шүү. Агуу их зохион бутээгчид цөм бага балчир байхаасаа цөхрөлтгүй гараа ажиллуулж ур дүй, авъяас чадвар, оюуны чадлаа хатамжилж иржээ.
Биеийн хүчний хөдөлмөр хийж байсан хүн оюуны хүчний ажил мэргэжил эрхлэх болсон тохиолдолд ч дээр үеийнх нь туршлага ихээхэн хэрэг болдог юм. Хэл шинжээч Эрик Баритт " Судалгаа шижилгээний ажлыг үр дүнтэй урагшлуулахад хүнд хүчир хөдөлмөрийг дутааж болохгүй" гэж өгүүлсэн байдаг.
Нэг биш удаа тэрээр багшийн ажил болон судалгааны ажлаа орхиж, бүр байтлаа өмнө нь хийж ирсэн юм шиг төмөрлөгийн үйлдвэрт ажиллаж, бие сэтгэлийн эрүүл мэндээ дэмнэж байсан гэдэг.
Залуу хүнд багаж хэрэгсэлтэй ажиллах аргыг сургаж зүгшрүүлэх нь өөрийнхөө гар, бугуйг хэрэглэх аргыг зааж өгч байна гэсэн үг. Түүгээр залуу хүн ажил хөдөлмөрийн баяр баясгаланг олж авч бодитой хэрэг тус болох чадвараа нэмэгдүүлнэ. Тэд машин механизмыг оролдож байх хооронд машины хөдөлгөөнд суралцаж түүндээ татагдаж тэвчээр хатуужил биед нь суугаад ирнэ.
Харин зөвхөн биеийн хүчний ажилд улайраад байвал оюуны чадавхи болон суртахууны тал дээр буурамтгай болно. Биеийн хүчний маягийн дасгал нь оюуны дасгал сургуультай угсрагдаж таарвал үнэхээрийн үр дүн өгөх зүйл билээ.

Ажил хөдөлмөрийг дамжихаас нааш төрж бий болдоггүй өндөр дээд "оюуны соёл"

Ядруухан тавилангаас биеэ өндийлгөж, эрдэм судлал урлагийн салбарт нэр алдар олсон хүмүүсийн жишээг энэ хүртэл олонтоо дурдлаа.Өндөр дээд оюуны соёл болон ажил хөдөлмөр хоёр тасалъя гэсэн ч тасалж чадахааргүй холбоотой байдаг нь эдгээр жишээнээс ойлгогдож буй бизээ .
Тохирсон хөдөлмөр зрүүл мэндэд сайн, хүний язгуур чанарт ч таарч тохирч байдаг. Хичээл сурлага хүний оюун санааг зүлгэн гялалзуулж байдаг бол ажил хөдөлмөр бие организмыг хат суулгаж байдаг билээ.
Зав чөлөөтэй цагтаа ч болов ямар нэг хэмжээгээр хөдөлж байх хэрэгтэй. Ядаргаагаа гаргая гэвэл, махбодийн цаад хүсэл шаардлагыг хангая гэвэл биеийн хүчний ажил хийх хэрэгтэй.
Даниель Марсас хүүдээ "Их сургуульд эрдэм мэдлэгт хүчээ зориулахын хажуугаар спортод ч оюун санаагаа гаргаж бай" гэдэг байв. Биеийн тамир нь оюуны үйл ажиллагааг идэвхжүүлэх хамгийн сайн арга
зам юм. Тэрээр цааш нь: "Янз бүрийн мэдлэгт гар дүрж, байгаль, урлагийг судлавал чиний сэтгэл санаа баян болж, оюун санааны хүч чинь нэмэгдэнэ.Гэхдээ биеийн тамирын тэмцээн чиний бие махбодид адилхан баяр баясгалан, хүч чадлыг бэлэглэх учраас би бүр сэтгэл хангалуун байна. Биеийн тамирын тал дээр ч хүний дор орохооргүй хүч чармайлт гаргаарай. Хүн гэдэг амьтан хөл дээрээ зогсож, биеэ хөдөлгөж байгаа цагт л оюун
санааны баяр баясгаланг хамгийн их мэдэрдэг юм шүү" гэжээ.
Эрүүл чийрэг биетэй байна уу үгүй юү гэдэг нь бидний нийтлэг мэдэж байдгаас илүүтэйгээр
өнөөгийн нийгэмдэх амжилтыг савлуулж байдаг. Морьт цэргийн захирагч Ходсон Англид байгаа найздаа бичсэн захидалдаа:
"Энэтхэгт миний бие амжилт гаргана гэвэл тэр нь ходоод гэдсээ эрүүл байлгах л явдал" гэжээ. Мэдээж хэрэг, ямар ч ажил мэргэжил байсан түүнээ цааш гүйцэтгэхэд ходоод гэдэс сайн муу байх нь асар их нөлөөлж байдаг. Оюуны хөдөлмөр эрхэлдэг хүн ч эрүүл мэнддээ хангалттай анхаарал тавьж байх ёстой юм.
Өөрийгөө хувьгүй хүн гэж бодчихоод сэтгэл хангалуун биш байдалд орсоор хойргошин залхуурч хоосон бодол, дэмий хүслийн ертөнцөд хийсч явдагзалуус саяхнаас нэмэгдэж байна. Тэд өнөөгийн нийгмийгхайхрахгүй, нийтийн жаяг ёсыг дургүйлхэн муучилдаг. Энэ бол залуу хүн бие махбодийн хатуужил хатыг анхаарч үзээгүйгээс тэр юм. Америкийн сурган хүмүүжүүлэгч Чарнинг: "Манай улсад олон залуу хүн хүсэл эрмэлзлэлээ алдах гэгч "сургуульд" сурч хүмүүжиж байна" гэжээ. Залуучуудын иймэрхүү "цус багадах өвчин"-ийг анагаах ердөө ганц арга байдаг. Энэ нь тэднийг ажиллуулах явдал, өөрөөр хэлбэл
биеийн тамир хийлгэж, биеийн хүчний ажил хийлгэж, бие махбодид нь хат суулгах явдал юм.

Өөрийгөө боловсруулахуй

Хамгийн дээд мэдлэг нэгэн өдрийн ажил дундаас тодордог
1.Өөрийнхөө хөлс, нулимсаар ялж олсон мэдлэг шиг хүчтэй зүйл үгүй
"Хамгийн сайн боловсрол гэдэг хүн өөрөө өөртөө хүртээдэг боловсролыг хэлдэг" гэж
Вольтер Скотт хэлжээ. Шинжлэх ухаан, урлагийн салбарт агуу их бүтээл туурвисан хүмүүст
лавтайяа дээрх үг тохирч байна. Сургуулийн сурган хүмүүжүүлэх ажил жинхэнэ боловсролын өчүүхэн эхлэл төдийгөөс хэтрэхгүй, оюун санааг өнгөлж зүлгэн хичээл хийх дадал хэвшлийг бий болгох гэдэг утгаар л үнэ цэнтэй юм. Бусдын дэмтэй боловсрол, өөрөө хичээнгүйлэн зүтгэж олсон шиг биед хэвшдэггүй. Өөрийнхөө хөлс, нулимсаар ялж олсон мэдлэг л бүрэн төгс өөрийн өмч болдог. Өөрөө хичээл хийвэл,түүний агуулгын талаарх сэтгэгдэл хэзээд тод үлддэг. Тэр нь бусдаас хүртсэн хангалттай бус мэдээллээс ялгаатай бөгөөд уураг тархинд тодтомруун сийлэгдэж хоцордог билээ. Өөрийн боловсрол нь эрдэм судлал руу хандсан урам онгодыг дуудан босгож, түүнийг хүчтэй болгож байдаг. Нэг асуудлыг давбал, тэр нь дараагийн асуудлыг байлдан дагуулахын хүчин зүтгэлийг нэмж, мэдлэг улам улмаар бодитой хэрэглээг хангах зүйл болж хувирдаг.
Өөрөөр хэлбэл, идэвхтэй суралцах төрх маяг л хамгийн чухал юм. Яаж ийгээд шилдэг
сайн ном зохиол, багштай учирахсан гэх нь ч, цээжлэх хичээлийг аль болох хийх гэх мэтийн
өөрийгөө боловсруулах арга маяг ч хэрэгцээгүй болох учиргүй юм.
Аль ч үед хамгийн сайн багш нар өөрийгөө боловсруулахын чухлыг эн түрүүнд шаардаж,
өөрийн хүчээр мэдлэгийг олж авахыг шавь нартаа захиж ирсэн. "Хичээл"-ээс илүү "хэвшил
дасгал"-ыг чухалд үзэж, шавь нар нь өөрсдөө урагшилж эрдэм ухаанд шамдахад бүхнээ зориулах нь чухал. Ийм арга нь мэдлэгийн өчүүхэн хэсгийг ирмэгийн нэг тал руу чичлэдэг анги танхимын хичээлийн хүрч очихгүй шахам үр дүнг өгөх билээ.
Нэрт сурган хүмүүжүүлэгч Арнольдийн арга барил ч энэхүү санаанд тулгуурласан байдаг.
Тэрээр оюутнуудад хүнд найдалгүй, өөрийн хичээл зүтгэлээрээ хүчээ тэлж байх ёстой юм гэж сургадаг байлаа. Тэрээр өөрөө оюутнуудаа зөвхөн залж, шамдуулж, зоригжуулдаг төдий л байжээ. Хүүхдээ Оксфордын Их сургуульд оруулах нь сайн хэдий ч, тансаг амьдралд будагдаж, өөрт оногдсон нөхцөл байдлаа амьдруулъя гэдэг сэтгэлээ алдаж байвал тэдэнд идэх талхаа олохын тулд хөдөлмөрлүүлэх нь дээр юм гэж тэр хэлдэг байв.
Бас нэгэн удаа тэрээр: "Энэ хорвоод үнэхээрийн гайхан шагширах ёстой зүйл нэг байдаг. Тэр юу вэ гэвэл төрөлхийн авъяас билгэтэй учраагүй хүүхэд бага багаар хичээнгүилэн зүтгэл гаргасаар жинхэнэ боловсрол биедээ эзэмшиж явахыг харах явдал юм. Тийм хүүхдэд би малгайгаа аван толгойгоо бөхийхөөс түвдэхгүй" гэжээ.
Арнольд нэг удаа ойлгоц удаантай жаал хүүд зааж байгаад ширүүхэн загнасан ажээ. Гэтэл нөгөөх сурагч түүний нүүрийг нухацтай гэгч харж байгаад:
"Багшаа! Та юунд уурлаад байгаа юм бэ, намайг үнэхээр байдаг чадлаараа хичээл зүтгэл гаргаад байхад..." гэжээ.
Хэдэн жилийн дараа тэрээр энэхүү яриаг өөрийнхөө хүүд яриад, "Миний амьдралд үүн шиг хүчтэй сэтгэгдэл төрүүлсэн зүйл байгаагүй. Тэр жаалын сургамж, тэр үг одоо ч ердөө мартагддаггүй юм" гэж нэмж хэлсэн гэдэг.

"Зан чанарын төрсөн ээж"-ийн тухай

Хамгийн сайн утгаар буй "эрхэмсэг шинж" нь гайхамшигтай чанар билээ.Өндөр дээд зан чанартай хүн хүндлэгдэж, эргэцүүлээд бодох төдийд татах хүч агуулж байдаг. Харин хүмүүсийг бүхэлд нь эзэмдэх гэсэн эрхэмсэглэлд л өчүүхэн ч үнэ цэн байхгүй. Баян тансаг муу хүнээс эрхэм сайн ядуу хүн нь дээр. Тансаг гэрт сууж, машин хөлөглөж сайхан ааш эсгэж буй танхай этгээдтэй харьцуулахад Дуугайхан, даруухан амьдарч яваа хүн ямар их сайхан бэ? Нийгмийн гарал ямар ч байсан хамаа алга, уужим амгалан сэтгэл, гүнзгий мэдлэгийг эзэмшиж, хүмүүст хэрэг болохоор хичээж зүтгэх нь нэг хэвийн эрхэмсэглэлээс бүр их чухал утгыг агуулж байдаг юм шүү.
Хүний амьдралын хамгийн дээд зорилго нь авир араншингаа хүчтэйхэн засан цэвэрлэж,
бололцооныхоо хэмжээгээр бие сэтгэлээ хөгжүүлж явах явдал юм. Энэ л цорын ганц зорилго, түүнээс өөр зүйл бүхэн үүнийг олохын төлөөх арга замаас хэтрэхгүй юм.
Хамгийн дээд тав тух, эд баялаг, эрх хүч, байр, суурь, нэр алдар, шагнал авлаа ч тэр нь хүний амьдралын хамгийн том амжилт биш билээ.
Тэгвэл хамгийн өндөр дээд хүн чанартай, бусдад хэрэг болох ажилд биеэ зориулж,
хүнийхээ хувьд үүргээ гүйцэтгэж явах л хамгийн эрхэм сайн амьдрах зам билээ.
Мөнгө мэдээж хэрэг их хэмжээний хүчтэй. Гэвч оюун санаа, хамтач сэтгэл, ёс суртахуун ч бас хүч буюу. Бүр мөнгөнөөс ч илүү хамгийн эрхэм зүйл юм. Колинвуд найздаа бичсэн захидаддаа:"Мөнгө байхгүй ч гэсэн би баян болж чадна. Янз бүрийн золгүй явдал, ядуу гуцууг даван туулна гэсэн оролдлого зүтгэлийн хүч л байвал надад хангалттай юм" гэжээ.
Нэгэнтээ өмч хөрөнгөтэй болсон хүн бол эрхэм дээдсийн хүрээлэнд багтаж орох нь тийм ч
хэцүү биш. Гэвч тийм хүрээлэнд чухалчлагдах юм нь тэнд таарч тохирох авъяас чадвар, аж төрөл, оюуны чадал билээ.Эс тэгвэл ердөө л их мөнгө өвөртөлсөн хэнд ч хэрэггүй хүүхэлдэйд
тооцогдоно.
Гэсэн атал өнөөгийн дээдсийн хүрээлэнд тийм чухал шинж чанарт бага ч болов санаа
тавьдаггүй, улмаар ойр хавийнхныхаа хүндлэлийг ч хүлээхгүй том баячууд олон болжээ.Яагаад тэр вэ? Тэд ердөө л амьтай түрийвчээс хэтрэхгүй, тэдний чадал мөнгөнийхээ авдар дотроос өөр газар байдаггүйд учир нь оршмой.
Нийгэмд үнэхээрийн нөлөөлөх хүчтэй, хүмүүсийн санаа бодлыг манлайлах үүрэг хүлээж,
жинхэнэ амжилтыг олж хүмүүст хүчин зүтгэх хүмүүс заавал баян хүн байна гэдгээр
хязгаарлагдахгүй. Бүр өндөр дээд ёс суртахуунтай, хэцүү бэрх зам туулж ирсэн, эрхэм сайн зан чанартай хүн л нийгэмд чухалчлагдаж байдаг. Ядуу зүдүү, бараг модоо барьсан хүн ч гэсэн зан төрхөө цэвэршүүлэх боломжийг алдаа эндүүгүй ашиглаж чадвал материаллаг хүч, авъяас чадварынхаа хэрээр хамгийн дээд амьдралаар алхаж явах болно. Тийм хүний зүгээс харвал, бусдын амжилтыг сүүдэр шигдагаж, мөнгөөр амжилт ологсод, мөнгөний боол хүн гэдэг атаархмаар зүйл гэж үү, үнэндээ бол хөөрхийлөлтэй агаад доог тохуутай хэрэг бус уу.

Мөнгөний талаарх андуутай "хайр"

Энэ хорвоод зөвхөн л эд хураахын төлөө амьд яваа юм шиг баяжихаар харайж явдаг хүн ч байдаг.Мэдээж хэрэг, биеэ ч, сэтгэлээ ч баяжихын төлөө зориулвал ихэнх нь баян хүн болох нь болох л байх. Гэхдээ тэд толгойгоо ашиглахын хэрэгцээ бараг байхгүй. Хөдөлмөрлөснийхөө үрийг үзэхээс илүү зарлага сүйтгэлээ багасгаж нарийлан байж хураавал алтан уулыг ч барьж босгоно гэж боддог юм болов уу даа.
Харин Жон Фостер ингэж бичиж байна.
Нэгэн залуу ужид самуунд биеэ эвдэж, эх эцгээс үлдээсэн өв хөрөнгөө үгүй хийж баржээ. Аргаа барсан тэрээр амиа хорлохоор шийдэж, гэрээсээ гарч ойрхон байх өндөрлөг өөд авирч гэнэ. Тэндээс тэрээр өмч байсан эдлэн газраа гүйлгэн харжээ. Залуу хэсэг хугацаанд бодолд дарагдан сууж байснаа ухасхийн босчээ. Энэ газраа дахин буцааж авъя гэж шийдсэн аж. Тосгон руугаа буцсан тэрээр нүүрс хутгагчийн ажлыг хийж эхлэн, цөөн цөөнөөр мөнгө хурааж байв. Аажмаар мөнгө нь хуримтлагдаад ирэхээр үхэр наймаалах ажил хийх болж, дараа нь бүр томоохон наймаа эхлэжээ. Тэгээд нэг л мэдэхэд тэрээр эдлэн газраа эргүүлж
аваад зогсохгүй цаана нь юм үлдэхээр том баян болсон гэдэг. Гэлээ ч тэрээр шал дэмий, утгагүй бөгөөд "гуятай гутал гуд татах" хүний амьдралаар амьдарсан юм.Удалгүй тэрээр бүрлээч болж хөдөөлүүлсэн бөгөөд энэ нь тэрээр булш болж, буцаж газартаа очсон төдий
хэрэг юм. Дээр өгүүлсэнчлэн тийм их шийдэж чаддаг хүн байтлаа, бүр их тэнгэрлэг оюун санаатай байсансан бол зөвхөн өөрийнхөө төлөө төдийгүй, бусад хүний төлөө ч юмаа зориулах байсан нь дамжиггүй.
Гэвч тэрээр эцсийн эцэст хувьгүй амьдарч, хувьгүй үхлээр дууссан юм. Эд баялаг төдийг харж, мөнгө хураах нь сэтгэл уйтан харамч хүний хийх ажил юм. Ухаантай хүн, иймэрхүү муу суртахуунд унахаас хангалттайгаар биеэ сэргийлж чадах ёстой бизээ.Нөгөө талаар хэмнэх гамнах гэдэг залуу цагийн бол сайн үйл нас ахиад ирэхээр бэрдийн муухай хармын суртахуунаар солигдох нь бий. Буруу муу нь мөнгө өөрөө биш юм. Мөнгөний талаарх андуутай "хайр" л тийм юмны үндэс суурь болдог. Энэхүү андуурсан "хайр" нь хүний сэтгэлийг давчуу явцуу болгож, хатааж хагдруулдаг юм. Тэгээд уужуу талбиу амьдрал хийгээд өндөр дээд үйлд хандах оюун билгийг нь цоожилж түгжиж орхихын
шалтгаан болдог ажээ.
Вольтер Скоттын туужийн нэгэн баатар: "Пэнигийн нэг дэвсгэрт ч биеийг хэрчиж, хүнийг хороож алдаг сэлэмнээс илүү олон чөтгөрийг тонилгодог эд дээ" гэж хэлдэг.
БизнесийТ дагалдаж байдаг зүйлийн доголдолтой нэг тал нь хүний зан араншинг машинтай адил нэг хэлбэрт орууламтгай байдагт оршдог. Бизнес хүний олонхи нь шийдсэн арга замдаа улайраад, урдахаа гүйлгэж хардаггүй. Иймэрхүү, зөвхөн өөрийнхөө төлөө амьдарч байгаа бизнесмен бусад хүнийг өөрийнхөө зорилгод зүтгэх төдий хэрэгсэл юм гээд бодчихдог болов уу. Ийм хүний амьдрал түүний бичиж тэмдэглэж буй хар дансных нь нэгэн хуудастай адилхан үнэ цэнтэйгээс зайлахгүй. Хүмүүсийн амжилт мөнгийг хичнээн хурааж цуглуулснаар хэмжигддэг. Энэ амжилт мэдээж хэрэг нүд эрээлжлэм шахуу гайхамшигтай зүйл аж. Хүн болгон ингэж их багагүй магтан дуулдаг тэр нь дэмий ч яриа бас биш юм. Ухаалаг агаад тэвчээртэй шургуугаар, боломж бололцоог овсгоотой барьж авдаг хүн бол чадварлаг гэгч нь хорвоог туулж, амжилтыг хураан цогцлоох хангалттай боломжтой болдог юм. Харин тийм хүн ямагт гайхам сайхан зан араншин, сайн сайхан чанарыгтээж явдагуу гэвэл ерөнхийдөө бас тийм биш. Юмны учир зүй мөнгөнөөс илүү чухал агаад,
харин түүнийг бага ч болов ухаарч ойлгоогүй хүн л баяждаг .Тэгээд зогсохгүй тийм баян угтаа бол санаанд багтамгүй хувь муутай, үгээгүй хүн билээ. Эд баялаг гэгч ямар ч хүний ёс суртахууны үнэ цэнийн баталгаа болдоггүй. Гэрэлт хорхой өөрийнхөө гэрлээр өөрийн
буртагт биеийг гэрэлтүүлэн харуулдаг лугаа адил, гялалзан гэрэлтэх эд баялаг ч өмчлөгч эзнийхээ дорд байдлыг ягуухнаар илэрхийлж байдаг буюу.
Мөнгөнд төөрөлдсөн хүнийг харахаар шуналт сармагчны тухай яриа санаанд ордог юм.
Алжирын Кабнер мужийн тариачин эр хулууг модонд өлгөж чанга гэгч уяад дотор нь нэг ширхэг будаа хийгээд орхижээ. Хулуунд сармагчингийн гар орох төдий нүх гаргаж. Шөнө болоход сармагчин модонд ирж, хулууны нүхэнд гараа шургуулаад будааг базаж авчээ. Тэгээд атгасан гараа тэр чигээр нь сугалж гаргах гэсэн боловч, чадсангүй гэнэ. Гараа эргүүлбэл болох авч тэгэх ухаан хүрсэнгүй. Үүр цайж мань сармагчин тариачинд баригдсан бөгөөд баригдахдаа сармагчин будаагаа чанга атгасан чигээрээ үнэндээ бол гараа
салгаад авчихсан юм шиг царайлаад сууж байжээ. Энэ явдал лавтай хүмүүсийн тухай шог зураг мөн. Энэхүү ярианы сургамжийг бид өөрсдийхөө амьдралд ч хамааруулаад эргэцүүлж үзвэл болох биш үү. Хэзээ ямагт мөнгөний хүчийг хэтэрхий үнэлэж ирсэн билээ. Энэ хорвоод хэрэг болох агуу их нээлт, бүтээлийн олонхийг нь баячууд бус санхүүгийн хувьд хувьтай бус хүмүүс хийж ирсэн билээ. дгуу их сэтгэгчид, шинжлэн судлаачид, зохион бүтээгчид, уран бүтээлчдийн дунд том баячууд байгаагүй, бүр тэдний олонхи нь хүмүүсийн орчин нөхцлийн талаас нь хэлвэл ядуу амьдралтай амьдарч ирсэн юм. Эд баялаг хүмүүсийн үйл хөдөлгөөнд түлхэц өгөхөөсөө илүү хойш татах нь бий. Ихэнх тохиолдолд эд баялаг аз жаргалыг дуудахын хажуугаар зовлонгийн үрийг ч тарьдаг. Ихээхэн өмч залгамжилсан залуу хүн
ужид самуун амьдралд урсаж оромтгой байдаг. Хүссэн зүйл нь яаж ийгээд гарт нь ороод ирдэг тул тэгэхээр амьдралд ханаж цадаад ирдэг байна. Тэмцэж байж олж авах гэх мэтийн тусгай зорилго байхгүй тул ганихарч уйтгарласан өдөр хоногийг өнгөрүүлдэг болно. Түүний ёс суртахуун, оюун санааны хүч хэзээ ямагт нойрмог байдалд нүдээ аниастай.
Мэдээж хэрэг, баячуудын дунд ч зөв ухаантай хүмүүс цөөнгүй бий. Тийм хүн залхуу хойргыг эр хүний шинж биш гэж үзэн хүлээж авахгүй байх болов уу. Эд баялаг, өмч хөрөнгөтэй зууралдах юм бол тэр хэмжээний хариуцлагаа ухамсарлаж, бүр их эрхэм сайн ажил хийхээр зорих хэрэгтэй. Гэхдээ яагаад ч юм тиймэрхүү жишээ бараг л байдаггүй нь хорвоогийн зан юмуу даа.

Бутархай мөнгөө хураавал гачаал зовлонгоос ч гарч болно.

Хичээн зүтгэж, арвилан хэмнэвэл өөрийн хүчээ гаргах зам нээгддэг. Амьдрал ямар ч хэцүү байсан
гэсэн эгэл даруухан байж хэрэгцээгүй зарлагаа татвал яаж ийгээд аж амьдралын зорилго өндийн босч ирдэг
юм.
Нэг пени-гийн дэвсгэртэд онцгойлоод байх үнэ цэн үгүй. Гэвч тохитой тухтай гэр бүлийн
амьдралаар амьдрах уу үгүй юу гэдэг энэхүү дэвсгэртийг зарцуулж буй арга хийгээд хуримтлуулж буй арга
зам ямар байгаагаас шалтгаалж байдаг юм шүү. Арайхийн хүнд хөдөлмөрөөрөө чухаг шан ававч, архинд ч
юмуу, аахар шаахар зүйлд дэмий зарж нэг пени, дахиад нэг пени хийсэн арилж алга болохыг нь зүгээр
хараад суувал адгуусны төрлийн амьдралаас сугарч гарч чадахгүй юм. Үүний оронд гэрийн төсвөө хадгалж,
гэр бүлийнхнийхээ боловсролыг санаандаа санаад, цөөхөн бага мөнгө байсан ч хадгаламжид хадгалахаар
сэтгэл гаргавал түүний хариуг хэмжих аргагүй. Хөрөнгө нэмэгдэж, амьдрал дээшилж ирээдүйдээ санаа
зовнихын ихэнх хэсэг нь алга болж орхино шүү.
Ажил мэргэжилд дээр доорын ялгаа гэж байдаггүй. Газар хагалах ажил ч, багаж зэвсэг хийх ч,
нэхмэлчин ч, худалдагч ч, цөм гайхалтай ажил мэргэшил юм.
"Тогтвортой ажилтай байвал ичгүүрт унахгүй. Хөдөлмөрт хүрч чадаагүй хүн л ичгүүрийг амсах
ёстой юм" гэж Флехиер өгүүлсэн байдаг.
Бас нэгэн санваартан "духандаа хөлс гаргах ажил ч бай, толгойгоо ажиллуулах ажил ч бай ямар ч
гэсэн ажиллаж л байвал түүнд тохирсон шан байдаг" гэж өгүүлжээ.
Хүмүүсийн зүгээс дорд мэт үзэгддэг ажил мэргэшилтэй байлаа ч гэсэн тэндээс биеэ өндийлгөж их амжилтад
хүрсэн бол ичгүүрлэхийн хэрэгцээ байхгүй. Түүгээр үл барам хүнд бэрхийг даван туулж өнөөгийн байр
сууринд хүрсэнээрээ бахархаж явах ёстой. Америкийн нэгэн ерөнхийлөгч "ургийн тань бэлгэ тэмдэг юу вэ"
гэж асуухад залуу байхдаа хийж байсан ажлаа санаад "цамцны хоёр ханцуй" гэж хариулсан гэдэг.
Нэгэн лам лаачин байжээ. Хэн нэгэн эмч түүгээр нь даажигнахад хариуд нь: "Та надтай адил тавиланд
төрсөн бол одоо хүртэл лаачин хэвээрээ л явах байсан даа" гэсэн гэдэг.

Билэг ухаан бадмаарагаас үнэтэй

Мөнгөжиж баяжихын нууцыг тайлбарласан нийтэд тархсан бичиг ном өнөөг хүртэл тоо тоомшгүй
олон ажээ. Гэвч үнэн хэрэгтээ тиймэрхүү амархан нууц энэ тэр гэж байх учиргүй юм. Дэлхийн янз бүрийн
улс орнуудад ам дамжсан олон зүйр, цэцэн үгсийг харвал харин тодорхой бус уу.Ухаандаа:
"Бутархай мөнгөнд анхаарал тавибал их мөнгө аяндаа хуримтлагдана"
"Хичээл чармайлт бол аз жаргалын ээж мөн"
"Биеэ зовоохгүй бол олз ашиг байхгүй"
"Ая таатай байя гэвэл хөлсөө гарга"
"Ажилсаг хүнд аз жаргал ирнэ"
"Өр үүрч өглөө боссоноос, үдэш хоолгүй унтсан нь дээр"
Амжилт бүтээлийг хураан цуглуулах хамгийн сайн арга хэдэн үе дамжин өвөг дээдсийн туршлага
бүхний хуримтлал болсон иймэрхүү сургааль үгэнд тодорхой илэрхийлэгдсэн байна. Эдгээр сургааль балар
эртнээс амаар дамжигдан, олон түмний ёс суртахууны хууль болсоор иржээ. Түүгээр үл барам урт удаан
түүхийн шалгуурыг даван туулсаар байгаа тул өнөөг хүртэл түүний үнэн зөв чанар өчүүхэн ч
буураагүй.Соломоны зөвлөлгөө ч хичээл зүтгэл, мөнгөө зөв зарцуулах замын тухай сургаалиар дүүрэн
байдаг.
"Хайхрамжгүй хүн үрэлгэн хүний ах дүү мөн". "Залхуу хүн та шоргоолжны үүрлүү оч. Тэндээс арга
ухаанаас нь сурч ав". "Гачаал хоосрол нь аянчин лугаа адил залхуугийнд буудаг бол ядуу гуцуу нь их цэрэг
лугаа адил залхуу руу довтолдог". "Үнэнч шударга хүний зүтгэлтэй гар эд баялгийг төрүүлдэг". "Идэх
уухын ховдог хоосролтой залгуулдаг бол их нойр хүнд ноорхой навтас хэдрүүлдэг".
Эдгээрээс гадна бүр чухал бас нэг үг бий. "Алт мөнгөнөөс илүү билэг ухааныг шүт. Ухаан билэг бадмааргаас
илүү юм. Энэ хорвоод хүсэмжилж олох бүх юмс билэг ухаантай харьцуулагдашгүй байдаг".

Заримдаа өөрийнхөө алхаа гишгээг нягталж үзэж байх тухай

X.Миллер залуудаа эрс шийдэж, хүчтэй уруу татлагаас өөрийн биеэ татаж авсан ажээ. Тэр үед
Миллер чулуучин байсан бөгөөд иймэрхүү ажлын хувьд хамтран зүтгэгчид бүгд архи уухыг өдөр тутмын
зугаагаа болгодог байв. Нэгэн өдөр, вискигээр шахуулж, шилэн аягаар хоёр удаа нэг амьсгаагаар уужээ.
Гэртээ буцаж ирээд өөрийнхөө унших дуртай Бэконы номыг нээтэл доторхи үсэг нүднийх нь хараанаас
мултран гарч, утга санааг нь огтхон ч ухаарахгүй болсон байв. Миллер хожим нь:
"Тэр үеийн миний байр байдал яг л ужид самуун гэгч юм өөрийн биеэрээ байгаа мэт байлаа. Буруу
нь надад байгаа бөгөөд юутай ч хэсэг хугацаанд бие живэж байгаа мэт санагдаж,хэвийн байдаг шигээр
толгой маань ажилласангүй. Шийдвэр гаргаж чадахгүй болсон байсан ч , юутай ч тэр үед би сэтгэлдээ:
"Дахиад яасан ч архинд живэж, оюуны баяр баясгалангаа үрэн таран хийхгүй юм шүү" гэж тангараг тавьсан
юм. Тэгээд азаар би тэрхүү шийдлээ чанд баримталсаар ирсэн билээ" гэж ярьсан байдаг.
Ийм шийдвэр улам улмаар хүний амьдралын эргүүлэг болж, ирээдүйн нэр алдрын үндсийг
бататгадаг юм шүү. Тэр үед дур хүслээ ялахаар зориглоогүйсэн бол Миллерийн амьдрал харанхуй ангалд
унасан байж ч магадгүй юм.Залуучуудаар хязгаарлах бус ер хэн ч гэсэн иймэрхүү аюултай уруу татлагаас
ямагт сэрэмжилж байхгүй бол болохгүй билээ.
Нэн ялангуяа архи уух нь дур хүслийн дотор хамгийн адгийн муу төрөлд багтана. Хүний амьдралыг
тулгуургүй болгохоос сийхгүй эд шүү архи. Вольтер Скотт " янз бүрийн муу уйлийн дотор, архи уух
шигамжилтын саад тотгор болох юм үгүй" гэж ямагт ярьдагбайв. Түүгээр зогсохгүй архинд дурлах нь
мөнгийг үрэн таран хийж, хүний зан араншин, эрүүл мэндийг бусниулж, хичээнгүй шударга
амьдралыгхүртэл эвдэлдэгбилээ. Архийг зөв хэрэглэж чадахгүй хүн архийг хорих хэрэгтэй. Самуэл Жонсон
өөрийнхөө дадал хэвшлийн тухайд: " Би архийг хорьж тэвчиж чадах боловч биеэ барьж тааруулж ууна энэ
тэр гэвэл бололцоогүй гэж боддог" гэжээ.Энэ үг олон хүнд хамаатай бус уу.
Муу зуршилтай шийдмэг тулалдаж ялахад эгэл жирийн бодож тунгаах чадвар төдийлөн хангалттай
гэж хэлэхгүй. Мэдээж хэрэг тэр ч хэрэг болно гэхдээ л өндөр дээд зан суртахууныг биедээ эзэмших хэрэгцээ
буй. Өөрийнхөө бодол санаа хийгээд үйл хөдөлгөөнд өндөр хэмжээний шалгуур тавьж, муу зуршлаа засахын
хамт ухамсраа бяджуулж, цэвэршүүлж байхгүй бол болохгүй ээ.
Тиймээс залуу хүн өөрөө өөрийгөө сайн судлах нь чухал билээ. Өөрийнхөө алхааг нягталж, шийдэж
тогтсон дүрэм журам чинь бодит байдал дээрх бодол санаа, үйл хөдөлгөөнтэй давхцаж тохирч байна уу үгүй
юу гэдгийг ажиж тандаж байх ёстой юм. Хүний амьдралд хамгийн үнэ цэнтэй зүтгэл бол одоогийнхоо
өчүүхэн бага сэтгэл хангалуундаа амирлалгүй ирээдүйн улам гайхамшигтай хангалууныг эрж олохоор
зүтгэх явдал билээ. Чухам энэ л хүний хувьд хамгийн эрхэмсгээр өөрийгөө боловсруулах үйлс мөн. Нэгэн
шүлэгч ингэж шүлэглэсэн байдаг.
Үнэнхүү алдар хүнд гэгч
Үглэж суулгүй тэвчээртэй зүтгэвэл олдму
Үлэмжийн баатар эр хүртэл түүгээр дутвал
Үнэндээ боолоос юуны ялгаатай вэ

Free Counter

Шийдмэг бусаар дүлэгнэж байх нь биеэ эвдлэхэд хөтөлдөг

Чарльз Непиа Английн колони Энэтхэгийн армийн ерөнхий командлагчийн тушаалаас буухдаа
офицер, цэргүүддээ сургааль бичиж үлдээсэн байдаг. Тэнд олиггүй завхай амьдралд унаж, ичгүүртэйгээр өр
зээлэнд шаналж яваа залуу офицеруудыг зоригтой шулуухан шүүмжилжээ. "Энэтхэгийн армийн
офицеруудад хандсан тушаал" хэмээх энэхүү бичигт: "Хичээнгүй шудрага чанар бол боловсролтой
жентельмений зан төрхөөс салгаж болшгүй зуйл юм. Зээлийн тооцоогоор шампанск, пиво ууж, морь унах нь
жентельменд үл зохих луйварчны хийх ажил юм. Офицеруудын дунд хувьд нийцэмгүй тансаг амьдралын
төлөө өр тавьж, эцэст өөрийн зарц нь шүүхэд мэдүүлсэн хүн ч бий. Тийм хүмүүсбол хэргэм зэрэг нь офицер
мөн ч гэлээ жентельмен огт биш юм. Тулалдах төдий нь офицерын гүйцэтгэх ажил биш. Зөвхөн тулалдах
төдийсөн бол бульдог ч чадна биз дээ. Хэлсэн амандаа хүрч байна уу. Өр зээлээ нягт чамбай буцааж төлж
байна уу. Энэ бол нэр төрийн асуудал юм. Та нар бол "айхыг мэддэггүй" цэргийн хүн мөнийг чинь сайн
ойлгож байна. Гэвч түүнтэй зэрэгцээд "бусдаас ар луугаа чичүүлэхгүй" хүн байхыг чин сэтгэлээсээ хүсч
байна. Залуухан зоригтой офицер цутган орох суман бороон дотор цөхрөлтгүй давшиж их цэргийн алдрыг
өргөх хүчтэй байдаг. Тийм мөртлөө шунал тачаалыг уриалан даллах мэт дэмий уруу татлагыг эрс эсэргүүцэх
оюуны хүч хийгээд эр зоригоор дутагдаж байна. Бас та нарт амьд явж ичгүүр хүлээхээр, үхэх замыг сонгох
эр зориг байгаа. Тийм атлаа зугаа цэнгэл, тачаалын чөтгөрийн гараас мултарч гарч л чадахгүй юм даа"
гэжээ.
Залуу хүн, хүний амьдралын замаар алхаж явахад, тэрхүү замын хоёр талаар асар олон уруу татлага
уртын урт эгнээ бий болгоод хүлээж байдаг. Тэрээр тэр дотор гараараа яраад урагшлах авч, дур хорхойндоо
ялагдвал, эцэст нь уналт доройтолд зайлшгүй хүрэх болно. Залуу хүний бие махбоди тэнгэрлиг хүчээр
дүүрэн байдаг хэдий ч, нэг удаа л дур хорхойнд автагдвал тэрхүү хүчээ алдаж орхидог.
Дур хорхойгоо барьж байх цорын ганц арга бол эрс шуудхан "больёо" гэсэн бодлоор оюун
тархиндаа дохио өгч, тэр үг ёсоор болгох хэрэгтэй юм. Уруу татагдахад автагдахад хүрвэл тэр дор нь
сөргөөр шийдэх хэрэгтэй. Ийм ч, тийм ч учир шалтгааныг жингийн туухайн дээр тавьчихаад "алийг нь
сонговол дээр вэ" гэх мэтээр бодлогоширон тээнэглэлзэж суух нь дэмий. "Эмэгтэй хүн толгойгоо
гашилгатал бодвол биеэ мөхөөдөг" гэсэн үг байдаг. Энэ үг залуу хүнд ч бас хамаатай. Үнэн чанартаа,
эргэлзэн тээнэгэлзэж дүлэгнэж суугаад шийдлийнхээ боломжийг алдаж орхидог хүн олон.
Залуу хүний чадлыг сорихын тулд дур хорхой зочлон ирдэг.
Ганцхан удаа ч гэсэн түүнд сөгдвөл залуу хүний хүч чадал улам улмаар суларч, нэн чухал ёс
суртахуунаа ч дараа дараалан алдах болдог. Тиймээс дур хүслээ хатуу няцааж байх хэрэгтэй. Эрс шийдсэн
шийдлийн анхны алхмаа гишгэж гаргавал, хүний амьдралыг туулж давах их хүч оргилж ирнэ. Энэхүү
шийдлийг дахин дахин давтах хооронд дадал хэвшил болж биед наалдах буй за.
Хүний амьдралд залуу байхдаа олж авсан дадал нь муугаас сэргийлэх чин сэтгэлийн далан хаалт
болдог. Яагаад гэвэл хүн ажил үйлд чигжрүү хэрсүү болох нь дадал хэвшлийг дамжиж байж төлөвшдөг
агаад, ёс суртахуунаа хохироохгүйгээр хамгаалж байх нь ч мөн адил дадал хэвшлийн хүч ажгуу. Сайн дадал
хэвшил нь өдор тутмын амьдралын янз бүрийн өнцөг нугачаанд хүртэл хүрч чадаж байвал тэр хүний үйл,
үйлдэл тов тодхон ялгарам гайхалтай зүйл болон хувирч одох нь зайлшгүй.

Хийвэл бүү ай.

Саяхнаас ер нь "дээдсийн амьдрал"-ыг үхэн хатан мөрөөдөх хүн олширчээ. Тэд ноён нуруугаа авч
хаяад ч болсон зөвхөн дээшилж авахаар, баян хүн биш мөртлөө баян хүний царай гаргаж, өөрөөр хэлбэл
дотроо паланцаг байсан ч гаднаа гяланцагийн дүрийг эсгэх болжээ.
Өөртөө оногдсон бололцоо нөхцлийн дотор хичээнгүй шургуу урагшлах зориг байхгүй, амьтны
элэг доогийн үр болно гэдгээ ул мэдэн хорвоогийн чамин гоёыг хөөн нэхэж, дээдсийн нийгмийн нэгэн
зурвасыг эзэлснээр нэрэлхүү сэтгэл нь ханадаг ажээ.
Иймэрхүү мулгуу хүмүүс нийгэм хэмээх дугуй театрын хамгийн эхний эгнээнд суух гэж аар
түлхэлцээн шахалдаан хийж байдаг. Энэ үймээний дунд хүсэл шуналаа хазаарлахын сэтгэл гэдэг юм хөл дор
нь гишигдэж, хүний сайн суртахууны ихэнх нь бяц дарагдан амьсгал нь тасардаг юм даа. Гаднаа
гяланцагийн бор амжилтаар бусад хүнийг гялбуулахаар зүтгэх нэр алдар хөөцөлдсөн араншингаас ер
хичнээн их үргүй зарлага, гуниг зовлон, сөнөл сүйдэл үүсч гардаг болоо! Хүрэх газар бүрт нь түүний балмад
үр дүн илэрч байдаг, Ингэхээр муу луйврын жүд тасардаггүй.
Энэ нь өөрийгөө ядуу дорой хүн гэж бодуулахыг тэвчилгүй,тэгүүлсэнд орвол бүр шударга бусыг
хийж явах нь илүү дээр гэж бодож байгаа хүний хэрэг явдал юм.
Бас мөнгөний төлөө улайрч, яахаас ч буцахгүйгээр харайлгаж явдаг балай этгээд ч олон байдаг. Гэхдээ энэ
тохиолдолд, хамгийн өрөвдөлтэй нь алдаа гаргасан тэр хүн өөрөө бус, харин уруу татагдан буруугүйгээр
өөрийн биеэ дорд унагасан олон тооны гэр бүлийнхэн нь хохирч байдаг юм.

Мөнгөний өрний цаана худал зугаалж явдаг

"Хоосон уутыг босоо зогсоож болдоггүй" гэдэг зүйр үг байдаг агаад энэ бол өртэй хүнд нэгэн адил
хамаарах юм. Бас "худал нь өрний ар нуруун дээр сууж зугаалдаг" ч гэлцдэг. Үнэн хэрэг дээрээ өртэй хүн
барагтай л бол шудрага болдоггүй. Мөнгө зээлэхдээ, бас зээлсэн хүнд төлөх хугацааг сунгахдаа учирлалыг
сайн нягталж байж гаргахгүй бол болохгүй, сүулд нь нэг л мэдэхэд зохиомол яриагаар хүртэл хуурахад
хүрдэг.
Эхлээд өр тавих үед хэн ч үхэн хатан байж ,хугацаат өдөрт нь мөнгөө эргээж төлөхөө амлаж
байдаг. Гэсэн ч нэг удаа залилан эргалж чадвал амтшиж, дахиад зээлсэн ч дажгүй гэж бодоод эхлэнэ.
Тэгээд цай буцлахын зуургүй өрний там руу өнхөрч унаад, яагаад ч тэндээсээ сугаран гарч чадахгүй болно.
Ер нь өр зээл рүү нэг алхам алхах нь худал хэлэх рүү алхаж буй нэг алхам болдог. Тэгээд өр зээл нь хийлсэн
мэт томрохын хэрээр худал нь худлынхаа хүүг төрүүлэн үржих бөлгөө.
Зураач Хэйдоны уруудаж унасан нь өр зээлд гараа дүрсэн тэр өдрөөс эхэлсэн ажээ. Тэрээр "үгүйрвэл
мөхөхийн"-ын зүйр үгийг газар дээр нотлох мэт амьдралаар амьдарч ирсэн бөгөөд түүний өдрийн
тэмдэглэлийн нэг хуудсанд: "Мөнгөний өрөнд хөөгдсөн амьдралд хөлөө дүрснээс хойш, одоо хүртэл түүнээс
гэтлэн гарч чадаагүй явна. Лавтай энэ насандаа би энэ шавар балчигнаасаа зугатааж гарч чадахгүй бизээ"
гэжээ.
Тэрээр мөнгөний асуудалд аль хэр цөхрөнгөө барж, ажил ч барьж авч чадалгүй, хэзээ ямагт
шоовдорлогдохын ичгүүрийг амталж байсан нь түүний өдрийн тэмдэглэлийг уншихад тодорхой байна.
Тэрээр тэнгисийн цэргийн флотод алба хаахаар болсон нэгэн залууд бичсэн захидалдаа:
"Хүнээс л мөнгө зээлэхгүй бол гар дээр хүрч ирэхгүй байгаа цэнгэл мэтийг хэрхэвч хүсэмжилж
болохгүй. Мөнгө бүү зээлэгтүн! Өр хүнийг уруудуулж унагаадаг. Мөнгө зээлүүлнэ гэж бүү хэл, өөрийнхөө
өрийг эргүүлж өгөхгүй юм бол хүнд ч зээлүүлэхийн хэрэггүй. Ямарч гэсэн, ямар ч тохиолдолд мөнгө зээлж
огт болохгүй шүү" гэжээ.
Самуэл Жонсон "Залуу цагийн өр биеэ егүүтгэхтэй хөтлөлцдөг" гэж ямагт хэлдэг байжээ. Тэгээд
дараах ухаалаг үгийг бичиж үлдээсэн байдаг.
"Мөнгөний өрийг "жаахан базаахгүй эд" гэхчилэн хөнгөхөн бодож боломгүй. Өр бол аюул гамшиг
юм. Ядуу болох юм бол сайн Үйлийг хийеэ гэсэн ч арга чаргаа алдаж, бие сэтгэл хоёулаа муугаас хаацайлах
чадалгүй болдог. Тиймээс ядуурлаас л яаж ийгээд зугатаах естой юм. Ядуурлаас зайлс хийхдээ тэсч тэвчээд
хэнээс ч гэсэн мөнгө зээлэхгуй байвал сайн. "Ядуурч байх ёстой юу" гэж шүд зуу. Гартаа байгаа юуг ч гэсэн
арвилан хямгад. Хоосон ядуу байна гэдэг аз жаргалыг үргээдэг том дайсан юм.Тэр, эрх чөлөөг чинь эвдлэн
бусниулж, заримдаа сайн суртахууныг ч бас самууруулдаг эд.
Даруухан амьдралаар амьдарч чадвал сэтгэл зүрхэнд амар тайван зочлон ирж, бусад хүнд ч хишиг
буянаа өгдөг. Өөрт нь тусламж хэрэгтэй хүн, өрөөл бусдад туслана гэж байдаггүй. Хангалттай хурааж
цуглуулж байж хүнд түүнээсээ хувааж өгдөг юм" гэжээ.
Өрнөөс зайлсхийхэд, мөнгөний орлого зарлагадаа цаг ямагт санаа тавьж, орсон гарсныг
хичээнгүйлэн бичиж тэмдэглэж байх нь чухал юм. Гүн ухаантан Жон Локк "мөнгөний орлого зарлагыг
тэмдэглэлийн дэвтэртээ бичиж тэмдэглэж байх заншил бол чинээлэг амьдрахад хамгийн их хэрэг болдог"
гэж өгүүлсэн байдаг.
Вашингтон ч гэсэн мөнгөний асуудалд үнэндээ нарийн хандаж, санаа тавьдаг байлаа. Тэрээр ямагт
өөрийнхөө хүчин чадалд тохирсон шударга амьдралаар амьдаръя гэж зүтгэж байсан билээ. Америкийн
Ерөнхийлөгч хэмээх хамгийн дээд байр суурьт хүрснийхээ дараа ч, нөгөөх л зангаараа гэрийнхээ өрхийн
тооцооны дэвтрээ нарийвчлан нягталсаар байсан гэдэг.

Хувиа ухаарсан амьдрал

Хүн хэн ч болов хувь нийцтэй амьдрахаар арга чарга хайхгүй бол болохгүй. Энэ бол зөв ухаанаар
амьдрах аргын шинж тэмдэг юм. Хувиа ухаарсан амьдрал зохиож чадахгүй аас уйдах болсон хүн заавал
бусдын хүчинд горьдож эхлэн, шударга бус зүйлээр гараа бохирдуулах болдог. Тэгээд зарлагадаа ер өчүүхэн
ч сэтгэл зовохгүй, бусад хүнд гай болох сэлтийг эрэгцүүлэх гэж байхгүй, өөрөө сэтгэл ханах төдийгөө хөөж
чухалчилж явдаг. Тэд өөрөө хоцорч хаягдах хүртлээ мөнгөний ухагдахууны тухайд огтхон ч анзаардаггүй
юм.
Хямгач сэтгэлгүй хүн эцэстээ унаж хаягддаг. Тэд цагийг ч, мөнгийг ч адилхан үргүй зардаг.
Ирээдүйн тодорхойгүй үр жимсийг горьдсоноос хэлэлцсэн амнаасаа няцаж, өр зээлийн баталгаагаа
бусниулж, тэр хооронд өр хийгээд зүхлийн үрэл үмхэж , тэнцвэрээ алдахад хүрдэг.
"Хэмнэлт чухал болоод ирэхээр жаахан ч гэсэн хурааж хуримтлуулах хэрэгтэй болно. Харин биеэ доош нь
унагаах хүртлээ нарийлан байж мөнгөжихөөр зүтгэе гэж бодож бас болохгүй".Энэ бол Бэконы сургааль юм.
Үнэн хэрэгтээ гар дорх мөнгөө огт дэмий чулуудаж байдаг хүн олон. Гэтэл өчүүхэн бага мөнгө байлаа ч
түүнийгээ зөв зарцуулбал, ямар нэгэн хэмжээний хөрөнгө төлжиж, ямар нэг байдлаар өөрийгөө
амьдруулахын үр болж чадах бус уу.
Үрэлгэн хүн "ахиц гарахгүй байгаа нь хүмүүсийн дунд алагчлал байгаагаас тэр" гэх мэтээр
заримдаа гомдол эрдэг. Гэвч тэдний өөрсдийн жинхэнэ дайсан бол бусад хүмүүс биш харин өөрөө байдаг.
Өөрөө өөрийнхөө хүртэл талд нь байж чаддаггүй хүнд хэн гараа сунгаж туслах юм бэ?
Нарийлж харамлахыг хэтрүүлэх нь бодож узүүштэй асуудал юм. Харамч агаад санаа сэтгэл уйтан хүн
амьдрал дээр ч, бизнес дээр ч алсаа харж чаддаггүй, эцсийн дүнд алдаа хийдэг. Нэг пэни-гийн үнэгүй хүн,
яагаад ч хоёр пэни-гийн үнэтэй хүн болж чаддаггүй гэдэг яриа ихэд дэлгэрчээ. Шударга байх нь хамгийн
сайн арга хэмжээ байдагтай адил, өгөөмөр уужуу талбиу, зан араншин сайтай байх нь бас амьдарч явахын
төлөөх хамгийн сайн арга зам юм гэж хэлж болох бизээ.

Хэмнэлт бол өөртөө туслахын ухааны хамгийн дээд илэрхийлэл юм.Хэмнэлт бол өөртөө туслахын ухааны хамгийн дээд илэрхийлэл юм.

Ирээдүйгээ бодож амьдарьяа гэвэл ажилгүй болох, өвчин тусах, үхэх зэрэг хувь тавилангүй гай тотгорт
бэлэн байхаар бэлтгэхэд залхуурч ердөө ч болохгүй. Энэ дотроос эхний хоёр зүйлийг давж болно, зөвхөн
үхэлд л хүний хүч шонгүй билээ. Гэлээ ч гүн гүнзгий оюунлиг хүн бол гэнэтийн ямар ч гай зовлонд уналаа ч
гэсэн зовлон зүдүүрээ аль болох тайвшруулах гэж, бас өөрийг нь түшиж амьдардаг хүндээ нөлөөлөхгүй
байхын тулд дахин мөнөөх төлөвшлөө төгөлдөржүүлж байдаг бус уу.
Энэ талаас харахад хамгийн гол нь чин шударгаар мөнгө олж, түүнийгээ арвилж хэмнэж хэрэглэх
нь чухал юм. Чин шударгаар мөнгө хуримтлуулна гэдэг нь шунал хорхойдоо ялагдалгүйгээр, хичээл зүтгэл
гаргаж, хүсэл тэмүүллээ шавхахаас өөр зүйл биш. Мөнгийг арвилж гамнаж хэрэглэнэ гэдэг нь шилдэг сайн
зан төрхтний үндэс суурь болох чанар, өөрөөр хэлбэл оюун билэг, алсын хараа, өөрийгөө эзэмдэх сэтгэл
төлөвшиж байна гэдгийн шинж тэмдэг юм.
Мэдээж хэрэг ямагт мөнгө хэрэг болж байхын учир үгүй. Гэвч өмсөх хувцас, идэх хоол,
амьдралдаа сэтгэл хангалуун байх, өөрийгөө хундэтгэх сэтгэл, өөрөө хөл дээрээ босох сэтгэл зэрэг хүнд байх
ёстой утга чанартай зүйлийг яах аргагүй мөнгөний хүчээр олдог билээ.
Тиймээс хуримтлал бол зовлон бэрхшээлийн эсрэг босгох хаалт юм. Хуримтлалаар бид
амьдралынхаа гишгүүр шатыг бат тогтвортой болгож, ахуй амьдралын чиглэл сайн тийш эргэх хүртэл итгэл
алдалгүй өөдрөг амьдрах болно.
Хуримтлалынхаа хүчээр өөрийнхөө шат гишгуүрийг батжуулъя хэмээх хичээл зүтгэл нь бусдад
хангалттай хүндлэгдэх болно.
Тэрхүү хичээл зүтгэлийг дамжиж байж хүн өөдлөж, улам хүчтэй болдог. Үйл хөдлөлийнх нь хүрээ
өргөжиж, маргаашаа амьдарч туулах чадал нь оргилж ирдэг ажгуу.
Хэзээ ямагт ядуугийн зовлон туулах амьдралд ээрэгдэж байх нь боолын байдлаас бараг өөрцгүй.
Ийм хүн өөрийнхөө үйлдлийг хүртэл өөрөө шийдэхгүй, бусад хүнд тушагдаж, бусдын хэлснээр хөдөлж
явахад хүрдэг. Туүгээр үл барам нийгмээ буурь суурьтай ширтэж харах зориг байхгүй тул шившиг болохгүй
гэхийн газар үгүй.
Ийм өрөвдөлтэй байдлаас гарч, бие сэтгэл хоёрт өөрийгөө даая гэж хүсвэл ердөө хэмнэж гамнахыг
л гүйцэтгэвэл болох нь тэр.
Хэмнэж гамнахад гайхшрал төрөм зориг, шилдэг сайхан зан суртахуун ч хэрэгүй. Бага зэрэг санаа
сэтгэлийн бэлтгэл, ердийн жирийн ухааны хүч л байхад хангалттай. Хэмнэж гамнах гэдэг нь гэрийн ажил
бугдийг ёс горимоор нь зөв удирдах явдал юм. Амьдралаа журам горимоор нь гамтай эрхэлж, дэмийг хасч
орхивол тэгээд л болоо.
Христос хэмнэж гамнахын оюун санааг "илүү гарснаа хураан цуглуулж, жаахан ч гэсэн үргүй
дэмийг гаргахгүй байх" гэсэн үгээр илэрхийлсэн байдаг.
Төгс авъяаст Христос хүртэл амьдралын жижиг сажиг зүйлийг үл тоомсорлолгүй, хүнд гүнзгий
анхаарал сэрэмж хэрэгтэй байдаг тухай сургааль бидэнд үлдээжээ.
Хэмнэх гамнах болон нарийлах харамлах хоёр өөр юм. Арвилж гамнах гэдэгсэтгэлийн өгөөмрийг
төрүүлж, тэр нь авир зангийн сайн тал болж илэрдэг. Энэхүү утгаар "хэмнэж гамнах гэдэг нь оюун ухааны
охин, биеэ барьж тэвчихийн эгч, эрх чөлөөний ээж мөн" гэж хэлж болох бизээ. Өөрөөр хэлбэл хэмнэж
гамнах гэдэг бол өөртөө туслахын оюун санааны хамгийн дээд илэрхийллээс өөр юу ч биш юмаа.

Ядуу байдлыг арилгах дөрвөн сайн чанар

Бүүдгэр амьдралд хөтлөгдөж байгаа хүн доошоогоо зузаарч буй зовлон гачаалаа хэзээ ч нухэлж гарч
чаддаггүй. Тийм хүний гээгдэж ганцаардсан, чадал хүчгүй амьдрал нь өршөөлгүй үргэлжилж удалгүй
нийгмийн булан руу хөөгдөж, цаг хугацааны ширүүн давалгааны тоглоом болдог. Тийм хүний өөрийгөө
хүндэтгэх сэтгэл нь арилж алга болдог учир хавь орчны хүндлэлийг ч эс олно. Уналт доройтолдоо нүд нь
эрээлжилсэн хүн шууд л яахаа үл мэдэх гацаанд унадаг. Их бага ч гэсэн хурааж хуримтлуулсан зүйл байвал,
хийе гэсэн сэтгэл нь өндийж болох авч, тийм юм үгүй бол бусдын амаар хөдлөхөд хүрдэг ажээ. Буурь
суурьтай мэдрэмжтэй хүн ийм амьдралаар амьдрах дээр тулвал эхнэр хүүхдийнхээ явах зүгийг төсөөлөөд
шуудхан л бие нь зарсхийн дагжин чичрэх бизээ.
Улс төрч Гобеден Ха ажилчин хүнд:
"Эртнээс нааш, хорвоо ертөнцөд хоёр төрлийн хүмүүн байдаг. Мөнгө хурааж хуримтлуулдаг,
мөнгийг үрж зардаг, өөрөөр хэлвэл хэмнэж хямгаддаг хүн, үрэн хийсгэдэг энэ хоёр болой. Хямгач хүн бол
гэр, үйлдвэр, гүүрийг барьж байгуулж, цаашлаад асар их ажлыг хийж гүйцэтгэн, бидэнд иргэншил хийгээд
баяр баясгаланг бэлэглэж байдаг. Гэтэл өөрийнхөө хөрөнгийг дэмий үрэн таран хийж ирсэн хүн ямагт
хямгач хүний боол байсан.
Ямар ч цаг үед ийм үзэгдэл байгалийн хууль бөгөөд бурхны зарлиг юм. Хэрвээ би "ирээдүйгээ огт
бодолгүй дэмий сул бүүдгэр амьдралаар явж ирсэн ч амжилт олж чадна" гэх мэтээр ам гарвал утгагүй
мэхлэгчийн муу нэрийг зүүж орхих бизээ"гэжээ.
Улс төрч Жон Плойд ч 1847 онд Рождейлын ажилчдын цуглаан дээр мөн адил зүйлийг хэлсэн
байдаг. "Одоогийн амьдрал чинь таатай байгаа бол түүнийгээ тэтгэж хадгалж, сайн бус байгаа бол засан
сайжруулж явах ёстой бөгөөд ингэхэд баталгаатай арга зөвхөн ганц байдаг. Тэр бол хичээл оролдлого,
хэмнэж гамнах, биеэ барин тэвчих, тэгээд зөв сэтгэл хэмээх сайхан суртахууныг дагах явдал юм. Дутагдаж
гачигдахын зовлонд хүлэгдсэн, дундуур сэтгэлээр дүүрсэн амьдралыг сэтлэн гарахад энэхүү дөрвөн сайхан
чанарыг гүйцэтгэн биелүүлэхээс өөр ойрын зам үгүй юм.Ийм амьдралаа өөд нь татаж, амжилтыг барьж авч
байгаа хүн олон байдаг юм шүү".
Жирийн ажилчдын дотор ч гамнаж хямгадахаар чармайж, өндөр эрмэлзлэл өвөрлөн, эрдэм
ухаанаар бялхаж, хангалуун амьдралаар амьдарч буй хүн олон. Тэд зөвхөн тэр байдлаараа л хүндлэл
хүлээхээр аз жаргалтай хүмүүс, тэднийг нийгэмдээ ч хангалттай хүчин зутгэж байгаа гэж хэлж болох бизээ.
Тэгвэл хэн ч гэсэн ингэж амьдаръя гэж бодвол чадах билээ. Тэдэнтэй адилхан аргаар ажиллавал үр дүн нь ч
мөн адил гарах бөгөөд тэр ерөөс хэцүү хэрэг биш юм.
Өдрийнхөө хөдөлмөрөөр зөвхөн өдрийнхөө л амьдралыг залгуулж явдаг хүн аль ч улсад бий. Тэд
хэмнэж гамнадаггүй бөгөөд, юм мэдэхгүйн хийгээд хувь тавилангүйн нажидыг эдэлж явдаг, тэгээд тийм буй
өөрийнхөө нөхцөл байдалдаа ямагт гомдолтой байдаг гэтэл энэ нь өөрсдийнх нь сул тал, дур зоргоороо,
зөрүүд гөжүүд байдгийнх нь уршиг юм. Ажил хийдэг хүмүүсийн дунд өөртөө туслахын ухаан үр үндсээ
таривал тэд шуудхан л өндөр дээд оюун санаа, сайн суртахуунаар бялхсан амьдрал руу татагдан дээшлэх нь
зайлшгүй.
Монтеннью өгүүлэхдээ: "Янз бүрийн зан суртахуун шилдэгсайн хүмүүсийн амьдралд төдийгүй, нэрийг ч үл
мэдэх жирийн харц хүмүүсийн амьдралд ч нэгэн адил хамаатай. Хун хэн ч байсан өөрийн дотоод сэтгэлдээ
хүн болж амьдрахын төлөөх нөхцлүүдээ бүрэн төгс бүрдүүлсэн байдаг юм"гэжээ.

"Ирээдүйн ашгийн төлөө өнөөгийн сэтгэл хангалуун байдлаа золиослох" тухай

"Ирээдүйн ашгийн төлөө өнөөгийн сэтгэл хангалуун байдлаа золиослох" хэмээх өөрийгөө эзэмдэхийн
ухаанд суралцахад тийм амархан биед хэвших нь үгүй.
Амьдрал нь хэцүү хүн бол мэдээж хэрэг, духандаа хөлс гаргаж байж олсон мөнгөө юунаас ч илүү
чухалчилж байдаг . Харин хөлс хөдөлмөрөөрөө тордож ургуулсан мөнгөө ууж идэж дуусгаад, яаж ч байсан
биеэ хөдөлгөж чадахгүй болж, хөрөнгөтэй хүний дулаан сэтгэлд багтаад авах гэдэг этгээд зөндөө олон
байдаг. Цаашлаад, хэний ч тусламж авахааргүй, дутуу гуцуу юмгүй амьдраад байж болох өв хөрөнгөтэй
мөртлөө, шийдвэрлэх мөч тохиолдоход жинхэнэ зовлонтонтой их ялгаагүй нөхцөл байдалд биеэ унагааж
орхидог хүн ч олон байдаг. Тэд татвар мэтийн нийгмийн системийн асуудалд голлож анхаараад өөрийгөө
эзэмдэх сэтгэл, өөртөө туслах сэтгэлгээний чухалд ер анхаарлаа хандуулдаггүй юм. Жинхэнэ ёсоор хөл
дээрээ босохыг гуйж биш гуядаж олж авах ёстой,үүний тулд хувь хүмүүс хэмнэлттэй байж ирээдүйдээ
бэлтгэхэд шамдах нь хамгийн чухал, гэтэл хэн ч тэр тал дээр санаа тавих гэдэггүй болжээ.
Гуталчны амьдралаас гаралтай гүн ухаантан Самиел Долл:
"Сэтгэлгээний чадавхи, арвилан хэмнэлт, цаашлаад овсгоо самбаатай байх явдал нь бурууг засахын
мастер юм. Энэхүү мастер ердийн үед гэрийн буланд амьсгаа даран чимээгүй амьдардаг бөгөөд, чухал
агшин ирэхээр өнөөг хүртэл парламентыг туулж гарч ирсэн ямар ч хуулиас илүү чадварлагаар амьдралын
бэрхшээлийг сэтлэн гаргаж өгдөг билээ" гэжээ.
Сократ "ертөнцийг хөдөлгөе гэвэл эхлээд өөрөө өөрийгөө хөдөлгө" гэсэн байдаг.
Гэтэл ертөнцийн хүмүүс өөрийн муу зуршлаа жаахан ч гэсэн засаж өөрчлөхөөс илүү, төр улс,
шашин сүмээ засан сайжруулах нь хялбар хэмээн бодох нь олонтоо. Тэгэхлээр ерөнхийд нь хэлбэл, хүн
өөрийн буруугаа засахаас илүү өрөөл бусдын бурууг өлгөж гаргадаг. Тэр нь бүр таашаалд нь нийцэж байдаг
бололтой дог шүү.

Жаргахыг хүсвэл хөлсөө гарга

1.Мөнгө бол хүний араншин байдаг
Мөнгийг юу гэж ойлгох вэ? Яаж байж мөнгийг гартаа хийж, хурааж, хэрэглэх вэ? Энэ бол бидний,
амьдралыг туулж давах ухаантай байна уу, үгүй юу гэдгийн хамгийн том сорьц чулуу юм.
Мэдээж хэрэг, мөнгийг хүний амьдралын нэгдүгээр зорилго гэж үзэх ёсгүй. Гэвч үүнтэй зэрэгцээд
материаллаг тэнцэвэрт байдал нийгмийн хөгжил цэцэглэлтийн ихээхэн хэсэг мөнгөнд түшиж тулж байдаг
бодит баримтыг харвал мөнгийг гартаа хийхэд хэцүү ч гэх юмуу,эсвэл христос шашны хуваргууд мөнгийг
дорд үзэж байгаа зэрэг нь зөв зүйл бас биш юм.
Угтаа бол хүний шилдэг чанаруудын хэд хэд нь мөнгөний зөв хэрэглээтэй нарийн нягт холбоотой
билээ. Уужуу талбиу зөв сэтгэл, өөрийгөө золиослох, бас арвилан хэмнэх, ирээдүйдээ санаа тавих гэх мэт
бодитой сайн үйл хүртэл мөнгөтэй салж хагацашгүй холбоотой, эрт дээр үеэс ч тийм байв.
Нөгөө талаар мөнгөжихийн төлөө цусаа урсгахаас сийхгүй хүнд асар их шунал, сайхан үгээр хуурч мэхлэх
арга заль, шударга бус байдал, хувиа бодох бэртэгчин сэтгэл бүрдэж цогцолсон байдаг. Цаашилбал, мөнгө
хэмээх тэнгэрийн тэтгэмжийг замбараагүй ашиглаж маргаашаа мэдэхгүй үргүй зардал гарган биеэ сул
тавьсан хүн ужид самууны ёроолд унаж оддог. Өөрөөр хэлбэл муу үйл ч бас мөнгөнөөс гардаг билээ.
Хенрих Тейллор "Амьдралын сурах бичиг" номондоо: "Мөнгө олох, хурааж хуримтлуулах, орлого
зарлага, мөнгөн тусламж авах болон зээлэх зээлдүүлэх, өмч хөрөнгө өвлүүлэх зэргээ зөв хийж байна УУ,
үгүй юү гэдгийг нь ажихад л тэр хүний араншингийн төлөвшил бүрдлийн явц тодхон харагддаг юм" гэжээ.
Хорвоогийн жам ёсны тав тухтай амьдралыг зөв зохистой арга замаар хөөж нэхэх нь огтхон ч
буруугүй. Тав тухтай амьдралын хүнд өгөх хангалуун мэдрэмж хүний чанарыг дээшлүүлэх баталгаа
болдгийн хамт, амьдралдаа дутуу гуцуугүй байх аваас гэр бүл ч сайн сайхнаар өсч хөгждөг. Христосын
арван хоёр ширээт ламын нэг хэлсэнчлэн гэр бүлээ хүртэл сэтгэл хангалуун тэжээж чаддаггүй хүн "сүсэггүй
хүнд хүртэл дийлэгдэх" ажээ.
Амьдралаа өөд татахад нэмэр болохуйц боломжийг хүн яаж ашиглаж байна вэ гэдгээс түүнд
хүмүүсийн хандах хүндлэлийн хэмжээ сүрхий хамаарч байдаг. Тиймээс бид бүхэн тав тухтай амьдрал
хөөцөлдөхөд санаа тавихгүй байж боломгүй.
Амьдралдаа амжилт олж, ямар нэг дутаж гачигдахгүй амьдралыг зохиоё хэмээн хичээж оролдох нь
өөрөө нэг ёсны боловсрол юм. Тэрхүү хичээл зутгэл хүний өөрийгөө хундэтгэх сэтгэлийг тэтгэж, ажил
хэрэгч чадварыг нь гаргаж, тэсвэр тэвчээр болон хатуужлын хүч хэмээх сайхан суртахууныг зүлгэж өнгөлж
байдаг.
Алсаа хардаг, хүмүүст анхааралтай гэгч нь санаа тавьж байдаг хүн гайхалтай хэрсүү чанарыг тээж
явдаг нь лавтай. Өнөөгийн амьдралдаа л баригдаад байлгуй, урагшаагаа харж, ирээдуйдээ бэлтгэж байдаг
хүмүүсийн дотор хөнгөнцөр бодолтон нэг ч байхгүй.Тиймэрхүү хүмүүс биеэ барин тэвчихдээ анхаарч,
өөрийгөө эзэмдэх сэтгэлээ хөгжөөж байдаг. Энэхүү өөрийгөө эзэмдэн барих сэтгэл хэмээх сайхан суртахуун
шиг хүний араншин төлөвшихөд хүчтэй нөлөөлөх зүйл үгүй юм.
Шүүмжлэгч Жон Сталинг: "Өөрийгөө эзэмдэх сэтгэлийг зааж өгдөг хүмүүжил ямар ч байлаа гэсэн, өөрийгөө
эзэмдэх сэтгэлээс бусад бүх зуйлийг зааж өгдөг хамгийн сайн боловсролоос ч хавьгүй дээр юм" гэжээ.

Шударга хүний дээрээс хишиг буяны бороо цутгаж байдаг

Ингэхэд аль ч үед байсан шиг өнөө үед ч, нүдэнд торох шударга бус явдал хууран мэхлэх ов заль огт арилж
алга болохгүй байсаар байна.Сайн сэтгэлийн хэлтэрхий ч байхгүй хууран мэхлэгч, баян болох гэж яарсан
шунахай хүний арга мэх их юм.
Бараандаа юм хольдог наймаачин, ажлаа хийдүүлдэг захиалгын ажилчин олон бий. Цэвэр үс,
жинхэнэ хөвөн хэмээн хуурч, хуурамч зүйл худалдаж, утас сүвлэх нүхгүй зүү, огтхон ч иргүй сахлын хутгыг
юу ч болоогүй юм шиг царайлан зах дээр гаргадаг хүн харамсалтай нь байсаар байдаг.
Гэхдээ иймэрхүү мэхлэн шулах наймааны аргыг бүүдгэр сэтгэлтэй, шуналт этгээдүүдийн хийдэг ёс бус
үйлдлийн жишээ гэж бодсон нь дээр юм. Тэд эд баялаг олж магадгүй. Гэвч тэрхүү эд баялгаараа цэнгэж
чадахгүй ээ. Санаа сэтгэл л амар тайван байхгүй бол ямар ч эд баялаг өчүүхэн ч үнэ цэнтэй байж чаддаггүй
юм. Шудрага хэмээх зан чанараа гээж орхисон тэдэнд санаа сэтгэлийн амирлал зочилж ирнэ гэдэг огт
байхгүй билээ.
Латима ламтан нэгэн сэлэмний багшаас ганц пени ч хүрэхгүй үнэтэй хутгыг хоёр пени-гээр ятгуулж
авчихаад "энэ луйварчин намайг мэхэлсэн биш, өөрөө өөрийнхөө сайн сэтгэлийг мэхлэн хуурч байгаа нь тэр
дээ" гэж өгүүлсэн гэдэг. Шахаж худалдах, сайхан үгээр хуурах зэргээр мэхлэж олсон мөнгө нь ахархан
бодолтой хүмсийн нүдийг хэсэгхэн хугацаанд баясгаж магадгүй ээ. Гэвч ичгүүр сонжуураа алдаж байж олж
авсан эд баялаг гэдэг, эцсийн дүнд савангийн хөөс шиг арилж алга болдог зүйл юм.
Хичээл зүтгэлтэй, шулуун шударга хүн хуудуутай амьтдаас урьтаж өмч хөрөнгийг бүрдүүлэн авч
чадахгүй байж ч магад. Гэлээ ч заль мэх, шудрага бус аргаар наадалгүй, сайн сэтгэлээрээ нэвт шувт зүтгэж
байж олсон амжилт бол жинхэнэ амжилт билээ. Харин хүн хэзээ нэгэн цагт амжилтаа алдаж бүдэрвэл зөв
сэтгэлээ л чанд хамгаалж авч явахгүй бол болохгүй. Зан чанараа алдаж унагааснаас бүх өв хөрөнгөө гүвсэн
нь хамаагүй дээр. Яагаад гэвэл хүний зан төрх өөрөө гайхамшигтай эд баялаг бөлгөө. Өндөр дээд, цэвэр хүн
зоригийг барьж, өөрийнхөө замаар урагшилбал түүнд заавал амжилт зочлон ирж,хүнийхээ хувьд хамгийн
дээд гавъяа шагналаа хүлээн авах нь дамжиггүй.
Нэгэн яруу найрагч, хүний амьдралын тулаан дундах "эрхэмсэг дайчин"-ы дур зургийг дараах
байдлаар гайхамшигтай магтан дуулсан байдаг.
Нэгэн биенийхээ хүслийг мэдэж
Нэгэн үзүүрт сэтгэлдээ эргэлздэггүй
Алдар нэр, эд юмс, эрх мэдлийн төлөө
Алд биеэ хэмхэлж, эвдэхийг хүсдэггүй
Ийм суртахуун бүгд тэдэнд цогцлож
Эгээ л хишиг буяны бороо толгой дээр нь цутгах мэтээ гэжээ.

Шудрага байх нь хамгийн сайн арга хэмжээ

Эртнээс нааш "шудрага байх нь хамгийн сайн арга хэмжээ" гэлцдэг. Өдөр тутмын аж амьдралын
туршлагаас харсан ч энэхүү зүйр үгний үнэн зөв нь батлагдсаар байна. Ямар ч ажил хэрэг байсан тийм,
бизнесийн тал дээр ч зөв санаа үнэнч шудрага сэтгэл амжилтад хүргэдэг.
Шотландын геологийн ухааны эрдэмтэн Хью Милл-ын авга гайхамшигтай хүн байсан агаад Милл-д
ямагт захидаг байсан үг нь:
"Хүнтэй нөхөрлөх үед их бага ч болов нөгөө талаа олз омогтой байлгавал сайн. Нөхрийнхөө ая тааг
тооцож, юугч гэсэн хангалттай олгож, хэзээ ч гар татаж огт болохгүй. Тэгсэн нь эцэстээ чинийх болдог юм
шүүдээ".
Нэгэн алдарт пиво үйлдвэрлэгч өөрийн амжилтаа арвайн соёолж харамлалгүй хэрэглэснээс болсон
гэж өгүүлжээ. Тэрээр шар айраг үйлдвэрлэж буй газраа очиж, шалгаж амсах бүрдээ "дахиад л ус амтагдаж
байна, соёолжноосоо нэм, нэм" хэмээн ажилтнууддаа тушаадаг байсан гэдэг. Түүний ааш зангийн сайн нь
пивондоо хүрсэн үү, түүний пиво сайжирсаар Англи болон хилийн чанадад ч ихээхэн үнэлэгдэх болжээ.
Тэрээр ингэж агуу их эд баялгийг гартаа оруулсан гэдэг.
Бизнесийн наймаанд ам, ажил хоёрын нэгдлийг үндэс сууриа болгохгүй бол болдоггүй. Цэргийн
хүнд нэр алдар, санваартан хүнд нигүүлсэх сэтгэл чухал байдаг лугаа адил худалдаачин хийгээд үйлдвэрлэгч
хүнд энэхүү ам ажил хоёрын нэгдэл юунаас ч чухал байдаг.
Бизнес шиг хүний мөс чанарын сайн мууг хүчтэй шалгаагдах салбар үгүй юм. Тэнд үнэнч шударга
байна уу, үгүй юү, өөрийгөө золиослохын ухаанаар бялхаж байна уу, үгүй юү, тал тохой татахгүй, шудрага
зөв ажиллаж чадах уу үгүй юү гэдгээр хатуу чанга шигшигдэж байдаг.
Иймэрхүү сорилгод тэнцэж давсан бизнесмен дайны галын аюулыг даван туулж өөрийн зоригоо
батлан харуулсан цэрэгтэй адил өндөр дээд хүндлэлд хүрдэг юм. Харин ийм гайхалтай бизнес хүний шилдэг
чанарыг өөртөө шингээсэн хүн олон байдаг юм шүү гэдгээр бид бахархаж явах ёстой.
Бодож үзье. Өчүүхэн бага цалингаар арай чамай амьдралаа залгуулж буй дорой буурай нэгэнд
хүртэл өдөр бүр асар их мөнгө даатгагдаж байдаг. Худалдагч, наймаачин, банкны ажилтан, гар урлалч гээд
хулгай хийеэ гэж бодвол чадахаар мөнгөний хажууд байдаг. Гэтэл худалдаа наймаанд урваж тэрслэх үйлдэл
гарах нь туйлын ховор байдаг. Гайхуулах хэмжээнд биш ч гэсэн иймэрхүү өдөр тутмын шударга үйл л
хүмүүсийн хувьд юунаас ч илүү алдар хүнд байдаг гэдгийг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй.

Ялагдашгүй жанжны сүрлэг бишрэм дотоод сэтгэл

Вейлинтон ажил хэрэгч тал дээр гарамгай гэдгийг түүний “балай” шудрага зан чанараас нь ч харж
болно. Тэр цагийн байлдааны үеэр Францын Сурт генерал зэрэг хүмүүс Испаниас өндөр үнэтэй уран зураг
сэлтийг олноор нь дээрэмдэн эх орон руугаа авч харьж байлаа. Харин Вейлинтон, тухайлбал өчүүхэн ч гэсэн
эд хөрөнгөд ганц хуруугаа ч дүрж байсангүй.
Тэрээр Испани цэргүүдийг дагуулж Францын хил давсан үед, цэргүүд нь "энд нэг сайн хөлжье"
хэмээн байнга дээрэм тонуул үйлдэж байв. Тэрээр юуны өмнө бүх Испани офицерүүдэд анхааруулсан авч ер
нэмэргүй байлаа. Тиймээс төдөлгүй Испани цэргүүдийг бүгдийг нь улс орон руу нь буцаан хөөсөн гэдэг.
БасАнглийн цэргүүд Францын нутаг руу давшсан үед ч нутгийн уугуул тариачид эх орон
нэгтнүүдийнхээ гараас зугатан Английн цэргийн байрлал руу хоргодон ирж, өөрсдийнхөө үнэ цэнтэй
эдлэлээ хадгалуулж, түүнийгээ хамгаалж байхыг гуйж байсан гэдэг. Бүр иймдээ хүртэл Вейлинтоны цэрэгт
итгэж байсан ажээ.
Ийн байх зуур, Вейлинтон засгийн газартаа ийм захидал бичиж илгээсэн байдаг.
"Бид дааж давшгүй мөнгөний өрөнд уначихаад байна. Би мэт нь ичиж зовоод гарч чадахгүй шахам байх юм.
Яагаад гэвэл эндхийн хариуцлагатан төлбөрөө төлөхийг шаардаад гараас угзарч авч явчих гээд байна" гэжээ.
Жюль Морел Вейлинтоны төрх төлвийг үнэлж: "Цаг ямагт ихэмсэгсүрлэг, бас хүн чанарын цэвэр
тунгалгийг санагдуулам ийм наминчлал байдаг болов уу даа. Армийн тогоон дахь гучин жилийн түүхтэй хал
цэрэг, болд эр хүн, ялагдашгүй жанжин, их цэргийг командалж дайсны нутагт цэргүүдээ зохицуулангаа
хариуцлагатны өмнө ийн жижгэрч байна гэдэг...! Эрт эдүгээгийн байлдан дагуулагч хийгээд цөмрөн
орогчдын дунд ингэж амар тайван бусаар сэтгэлээ шаналгаж байсан хүн байгаагүй ээ. Дайн тулааны түүхийг
сөхөж үзсэн ч түүн шиг эрхэмсэг хийгээд цэвэр тунгалаг сэтгэлтэн байхгүй".
Тэгвэл, Вейлинтон өөрөө иймэрхүү магтаал үгийг сонссон бол шууд л толгой сэгсэрч: "Нэг их
эрхэмсэг сүрлэг болох гээд ч юмуу, цэвэр тунгалаг байдал үзүүлэх гээд ч юм уу бодоод байсан юм алга.
Харин өрөө хугацаа ёсоор нь эгүүлж өгөх нь ажил хэргийн тухайд хамгийн сайн арга хэмжээ гэж бодсоноос
л тэр" хэмээн хариулах байсан бизээ.

Хулчгарыг зоригтон болгон хувиргах жир бусын удирдах хүч

Хэрэг явдал Вейлинтоны таамаг ёсоор болж, түүний цэрэг францын цэргийг ялав.
Гэсэн хэдий ч тэрээр, дайны турш янз бүрийн дарамт, эсэргүүцлийн улмаас шаналж байлаа. Түүний туслая
хэмээн гараа сунгасан Испаничууд болон Португальчуудын дур зоргоороо аашилж, аймхай, худал хуурмаг
сэтгэлтэй байсан нь зовлонтой байлаа. Английн засгийн газар бас өөрөө энэ дайнд чадваргүй гэдгээ
харуулж, улмаар засгийн газар дотоодод худал хуурмаг явдал.нууц хуйвалдаан эцэс төгсгөлгүй гарч байв.
Ийм нөхцөл байдалд тэрээр тулалдаж ялж чадсан нь урам хугарахдаа хүртэл өөртөө бат итгэж, өөрийн хүсэл
эрмэлзлэлээ өндөрт өргөж ирснээс тэр юм.
Тэрээр Наполеоны захиргаан дахь цэрэгтэй байлдах төдийгүй Испани, Португалийн засгийн газрыг ч
түлхэж өгөхгүй бол болохгүй байлаа. Цэргүүдийн хоол хүнс, хувцасны хангамж туйлын бэрх хэцүү байв.
Талабел-ын тулалдаанд Испаны ухарсан цэргүүд холбоотон Английнхаа цэргүүд рүү довтолж, эд
материалыг нь булааж авах гэх мэт итгэмээргүй хэрэг явдал ч гарчээ. Гэвч Вейлинтон ийм шаналгааныг
тэвчиж гарах тэвчээр болон өөрийгөө эзэмдэх ухаантай байсан. Ингээд тусыг усаар хариулах үйлдэл, урвалт,
эсэргүүцэлтэй гулгарсан ч буцалтгүйгээр өөрийн замаар алхсаар байв.
Тэрээр бас цэргүүд дотор байх жижиг сажиг үйл явдлыг хүртэл нэг гараар хүлээн авч байлаа.
Англиас хоол хүнсний хангамж байхгүй, бүгд өөрийнх нь чадал авъяасаас хамаарах боллоо гэдгийт
ойлгонгуут, шууд л цэргийн жанжнаас буудайн худалдаачид хувилж байв. Тэгээд Лиссабоны Английн элчин
сайдтай хавсран хоол хүнсний хангамжид амжилт олжээ. Бас аман баталгаа гарган газар дундадын тэнгис
болон өмнөд америкийн боомтоос улаан буудай худалдаж авчээ. Ийнхүү зоорио дүүргэсний дараа үлдсэн
хэсгийг Португалийн худалдаачинд борлуулж дуусгасан ажээ.
Вейлентон аливааг хувь заяандаа даатгалгүй, гэнэтийн цочмог ажил явдалд ч бэлэн бэлтгэлтэй
байхаас залхуурсангүй. Энэхүү шилдэг гүйцэтгэх чадвар янз бүрийн тохиолдолд үр дүнгээ өгсөөр түүнийг
амжилтанд хөтөлсөн билээ. "Миний цэргүүд хаана ч очсон нүүр улайлгахгүй" хэмээн тэрээр батлан хэлж
байсан агаад туршлага Дульмаг дайчилгааны цэргүүд европын хамгийн хүчтэй цэрэг болон хувирсан нь ч
ийнхүү түүний жир бусын удирдан захирах хүчний ач болох нь дамжиггүй.

Эрүүл саруул бас цагаа олсон шийдэл

Маратчуудтай байлдсаны дараа Вейлинтон удирдагч мөнийхөө хувьд магтан дуулах ёстой
авъяасаа гаргаж ирэх бололцоо бүрдэж ирэв.
Дайн төгсгөлийн үедээ орж, нэгэн чухал бүсийн командлагчаар томилогдсон тэрээр
удирдлагадаа байгаа цэргүүддээ хатуу сахилга бат тогтоохыг хамгийн гол зорилт болгож байлаа.
Яагаад гэвэл дайнд ялсандаа хөөрсөн цэргүүд удирдлагынхаа тушаал зааврыг ер сонсолгүй, тал
хагас нь дураараа дургиж ,төрөл арилжих шахам болж байсан ажээ.
"Залхаан цээрлүулэх цагдаагийн даргыг илгээж, миний Удирдлагад ажиллуулна уу. Хүч
түрэмгийлэгч хэд хэдэн хүнийг Дүүжлүурт өлгөхөөс нааш дэглэм журам, амар тайван байдлын
баталгааг гаргаж чадахгүй нь" гэж тэрээр төв штабтаа бичиж илгээсэн байна. Багагүй бэрх яриа
хэдий ч байлдааны талбарт тэгтлээ хатуу байдлыг тогтоосон нь л түүний хорооныхон олон удаа
байлдааны даалгавраа амжилттай гүйцэтгэж чадах нөхцөл болсон гэж хэлж болно.
Вейлинтон дараа нь зах зээлийг сэргээж, амьдрадд нэн хэрэгцээт бүтээгдэхүүний нийлүүлэлтийг
голидролд нь оруулахыг зорьсон билээ. Харис жанжин, командлагчдаа илгээсэн захидалдаа
Вейлинтоны зах зээлийн зохицуулалтын чадварыг өндрөөр үнэлж:
"Тэрээр материал хангамжийн тухайд ухаалаг, шийдмэг арга хэмжээ авсны ачаар чөлөөтэйгээр бараа
таваарын худалдаа хийж чаддаг боллоо. Түүний ажиллаж байгаа байр байдлыг гайхамшгийн гайхамшиг
гэхээс өөрцгүй" гэжээ.
Ийнхүү Энэтхэгг түр сууж буй Вейлинтон жижиг сажиг зүйлд ч маш их анхаарал тавьж, бүхий л зүйлд
заавар өгч иржээ.
Жир бусын удирдах чадвартай Вейлинтон Англид буцсаныхаа дараа, ээлжит албандаа тохоогджээ.
Тэр үед Наполеоны командлаж байгаа Францын цэрэгт эзлэгдсэн Португалийг чөлөөлөхийн тулд 1808 онд
Англиас тусламжийн цэрэг хүрч ирсэн бөгөөд тэрээр тэдний дундаас нэг түмэн хүнтэй цэргийн хороог
командлах том хариуцлага хүлээжээ. Тэрээр Португальд десант буулгаж байлдан, хоёр ч тулаанд ялалт
байгуулав. Бүхцэргийн командлагч Жон Морыг нас барсны дараа, Португалийн явуулын цэргийн шинэ
ерөнхий командлагчаар дэвшсэн байна.
Ийн зуураа хойгийн дайнд (Францын армитай Испани, Португаль, Английн холбоотны арми
тулалдсан байлдаан) Вейлинтон эхэндээ сульдаж буурахыг үзжээ. 1809 оноос арван гурван жилийн турш
түүний хороо ердөө л гурван түм хүрэхтэй үгүйтэй цэрэгтэй байв. Харин нөгөө тал болох францын цэрэг
гучин таван түм гаруй бөгөөд Наполеоны авъяаслаг жанжнууд тохоон томилогдсон байлаа.
Тийм хүчтэй дайсны эсрэг яаж байлдвал ялалтын үүд нээгддэг байна вэ? Тэр үед Испаны цэргүүд хээрийн
тулалдаанд Францын цэргийн шахаанд орж, тэр болгондоо ялагдал хүлээж байв. Вейлинтон энэхүү бодит
баримтыг анхааралтай ажиж Испаны цэрэг өөр стратеги хэрэглэх хэрэгцээ байна хэмээн шийджээ. Хүчирхэг
дайсанд мөчөөгөө өгөхгүй хүчтэй армийг бий болгох нь давын өмнө хийх ажил хэмээн тангараглажээ.
Тэр нь эрүүл саруул бас цагаа олсон шийдэл байлаа. Тэрээр Португалийн цэргийТАнглийн командлалын
удирдлагад захируулж, Английн арми Португалийн армитай хамтрах стратегийг сонгож, дасгал сургуулиа
эхэлжээ. Тэгээд хоёр армийн хөл жигдрэх хүртэл Францын цэрэгтэй хэрэгцээгүй тулаан хийхээс зайлсхийж
байв.
"Францын цэрэг байлдаанд олсон ялалтддаа эрдэж, хүчтэйхэн хэлбэл түүний төлөө л зөвхөн оршиж
буй мэт байв. Тиймээс манай цэрэг тулаан эхлэхгүй бол тэдний цэргүүдийн байлдах санаа сэтгэл унах бус
уу. Тэгээд манай цэргийн эмх цэгц жигдэрч дуусаад, дайсан байлдах хүслээ алдсан тэр үед нь нэг
амьсгаагаар байлдааны галын таглаагаа гэнэт нээх юм" хэмээн тэрээр сэтгэсэн ажээ.